On.giz elkartean egiten du lan Edu Portillak (Gasteiz, 1970), batez ere gizonekin “maskulinitate tradizionala deseraikitzen eta bestelako maskulinitateak badaudela erakusten”.

Captura de pantalla 2016-03-01 a las 23.03.17

Aita bigarren mailan dagoen figura da umea txikia denean?
Hala da, bai. Amatasuna biologiarekin oso lotuta dago, eta, amatasun hori naturalizatzen badugu, aitatasuna alboragarri bihurtzen dugu. Umea proiektua den unetik bien inplikazioa bultzatu behar da. Aitak ez du umea barruan, baina proiektua biena da. Eta hau funtsezkoa da. Gure osasun sistema, lan sistema, hezkuntza sistema sexista den aldetik ez du aita kontuan hartzen hainbat zereginetan; esaterako, erditze aurreko eta osteko ikastaroetara joateko aukerak, aitatasun baimenaren iraupena, enpresen benetako politika zaintzaileak…

Umearentzat, zein da aita?
Aita izango da bera mundura ekartzeko erabakia hartu zenetik aurrera izan duen rolaren isla. Inplikazioa, maitasuna, erantzunkidetasuna, kontzientzia… hitz ederrak dira aitaren barruan zerbait esan behar dutenak. Benetako loturarik ez badago, erdipurdiko aitatasuna izango da emaitza. Alderdi bat zaila da aldatzen, gure sistema matxistaren baitan dago eta.

Nola hezi mutikoak gizon izateko?
Jaso dugun heziketaren produktua gara gu; hau da, matxistak. Kontziente bagara, benetako aldaketa egin nahi badugu eta etxean bion artean hartzen baditugu ardurak, hau da, protagonistak biok izan, ez bat titularra eta bestea badaezpadakoa, gizon zoriontsuak eta ahaltsuak izango ditugu. Norberaren eta bikotearen jarreran dago benetako boterea.

Berdintasunean hezteko, gurasoen pentsaera egokitu beharra dago?
Pentsaera garrantzizkoa da, baina jardueran dago koska. Pentsaerari, sentitzea gehituko nioke. Bizitzan zehar bizi izandakoak, gaur egun jasotzen ditugun mezuak, politikak, programak… ez dute benetako aldaketa bultzatzen. Aldaketa txiki batzuk baino ez dira. Ez dago pertsonak bizitzaren erdian jartzeko benetako apusturik. Beraz, barrurako lana egitea oso onuragarria da aitaren eta amaren rolak berrikusteko.

Berdintasuna zelan bizi den etxean, hori hartzen dute eredutzat umeek?
Umeek egiten duguna jasotzen dute; esan bai baina egiten ez duguna ez, ezta? Halaxe da. Eta gizonezkoei esan zaigu gurea arlo publikoa dela eta emakumezkoei pribatua. Egunerokoan muga horiek apurtzeko gogoa izan behar dugu. Hor dago aldaketaren ardatza.

Aitak eta amak berdin inplikatzen dira gaur egun umeak hezterakoan?
Lehen baino gehiago, bai. Gero eta emakume gehiago ari dira lan merkatuan eta gero eta gizon gutxiago arlo pribatuan. Hala ere, lanean segi behar dugu. Etxeko arduren kudeaketan dago gakoa. Etxe gehienetan emakumeak gerente lana egiten du eta erabaki gehienak hartzen ditu. Gizon asko egitera mugatzen dira.

Gizartetik balio sexistak transmititzen zaizkie neska-mutilei; etxean landu beharreko kontua da hori?
Etxean, haur eskolan, ikastolan… leku guztietan. Nire ustez, gabezia handia dago lehenengo urteetan. Kanpaina ugari egiten ari dira gazteekin, eta egin beharra dago. Zenbat eta gehiago landu, orduan eta gutxiago zuzendu beharko dugu gerora. Txikiekin genetikara jotzen da askotan, hezkidetza oztopatuz. Eta zoritxarrez, irakasle eskola batzuetan oraindik generoaren gaia gainetik ikusten da, ez zaio ematen behar duen lekua.

Gaia zabala da; besterik gaineratu nahiko zenuke?
Sexismorik gabeko sozializazioak askatasunaren atea zabaltzen digu, gure bizitzaren kontzientzia handiagoa hartuko dugu eta horrek zoriontsuago egingo gaitu. Benetan sentitzen badugu zoriontsuago izango garela gu eta gureak, egingo dugu. Baina egungo gizarteari ez zaio axola, bestelako balioak bultzatzen dira. Norberak du gauzak nahi dituen tokitik bideratzeko aukera. Ez da erraza, baina merezi du.