Aste honetan, Hezkuntza sailburuorde Begoña Pedrosak eta Hezkuntza ikuskari nagusi Maite Ruizek eskola jazarpenaren inguruko datuak eman dituzte. Gai honi helduta, Eider Centeno INbuyen Institutuko zuzendariaren iritzia jaso nahi izan dugu, eta bide batez, Bullyinga edo eskola-jazarpena lantzeko garatu duten metodo integratzaileaz galdetu diogu.

Hezkuntza Ikuskaritzak 795 bullying kasu aztertu zituen aurreko ikasturtean, eta %12,58 baieztatu zituen…

Niri atentzioa ematen didana –eta nire ustez azpimarratu behar dena– inkestatu diren ikasleen pertzepzioa da. Bullyinga nolabait bizi izan dutela sumatzen duten ia 800 ikasle daude. Azpimarragarria iruditzen zait helduek jazarpentzat hartzen dutenaren eta ikasleek hartzen dutenaren artean dagoen amildegia. Uste dut hor dagoela gakoa. Kasu batzuk bullying gisa diagnostikatzen direnean, protokolo bat aplikatzen da (okerragoa edo hobea), baina izen-abizenak jartzen dira eta jazarpentzat hartzen da. Baina haur eta nerabe asko daude jazarpen hori sentitzen dutenak eta amildegian geratzen direnak. Niri txosteneko daturik azpimarragarriena iruditzen zait.

Kasu gehienak Bigarren Hezkuntzan eta sarean atzeman dituztela ere badio txostenak. Ziberbullyingari aurre egitea zailagoa da?

Ziberbullyinga hautematea zailagoa izan daiteke, bai, baina ez da hori bakarrik.  Atzematen bada ere, harrapatu duzunerako bolbora bezala ibili da. Ez da gauza bera ikasgela baten barruan gertatzen dena (garai batean sare sozial edo mugikorrik ez zegoenean gertatzen zen bezala) edo sarean gertatzen dena: atzematen duzunerako (atzematen baduzu), kalte itzela eragin dezake. Gainera, pandemiarekin ziberbullyinga asko indartu dela diote ikerketek.

Argi dago jazarpena egiteko mekanismoak aldatu egin direla denbora honetan, baina horri aurre egiteko tresnetan ere egon da bilakaera bat?

Gure sentsazioa da gauzak nahiko antzera jarraitzen dutela. Jendeak, kasu gehienetan, duela hamarkada batzuetako pertzepzio bera du: sentitzen dute ez dutela nora jo eta bullying kasuak jazarpen kontsideratzeko borroka asko egin behar dela. Nire ustez, garrantzitsuena ikuspuntua aldatzea da. Protokoloak egon badauden arren eta erakundeetatik lanean badabiltzan arren, ikuspuntua aldatzen ez bada, ezin da aurrera egin.

INbuyen Institutuan, ikuspuntu hori aldatzeko metodo integratzaile bat landu duzue. Zertan datza?

Guk jazarpen egoera baten parte hartzen duten hiru aktoreak hartzen ditugu kontuan: jazarlea, jazarria eta egoera horrekin topo egiten duen publikoa edo jendea. Jakina, biktima da tratuan lehentasuna izan behar duena, baina, era berean, ezinbestekoa iruditzen zaigu eraso egiten duen haur edo nerabeari ere arreta ematea. Ulertu behar da jazarleak ere ez duela ondo pasatzen, badaki gaizki egiten duela, eta ziurrenik beste egoera baten biktima izango da (sarritan, bere familia-egoerak baldintzatuko du).

Bullyingari ertz guztietatik heltzen ez bazaio, arazoa ez da konponduko. Kasu gehienetan, jazarria izan den haurra ikastetxetik joaten da, baina, beno,  kontuan izan behar dugu jazarleak alde egitea ere ez dela bilatzen duguna. Egoera konpondu behar da, berandu baino lehen; ikaragarria da halakoengatik ukituta geratu diren helduen zenbatekoa. Haurrak ezin dira eskolara izututa joan, eta era berean, ezin dira helduarora araoak konpondu habe iritsi.

Nola garatu duzue metodoa?

Egia esanda, esperientzia propioagatik. Metodo hau nire egoera pertsonalaren ondorioa edo fruitua da. Urteetan bizi izan nuen jazarpena, eta gero, bat-batean, helduaroan, oso gogaituta jarraitzen nuela konturatu nintzen.”Amesgaizto bat izan dut ikastetxearekin”, esan nuen egun batean.  Informazio pila bat hasi zen inkontzientetik kontzientera ateratzen, eta konturatzen hasi nintzen amesgaizto horiek aspalditik nituela. Terapia asko egiten, formakuntzak egiten eta ikasten hasi nintzen.

Eta tira, ama bezala ere bizi izan dut (eskala askoz txikiagoan). Nik alabari modu askotan lagundu diezaioket, tresnak ditut, baina ama zarenean ezin diozu espezialista gisa lagundu, ama gisa laguntzen diozu. Norbait bilatu nuen alabari prozesu horretan laguntzeko, eta ez nuen inor aurkitu. Ez nuen espezializatuta zegoen inor aurkitzen; jende askok lagun dezake, baina hori bizi izan duen norbaitek izan dezakeen sentsibilitatea edo ikuspuntua desberdina da.

Hortaz, erantzun eraginkor baten beharra sumatu zenuen…

Bai. Tresnak eta terapiak nahasten hasi nintzen, eta konturatu nintzen integrazioa zela gakoa. Baina, jakina, horretaz konturatu naiz nire erasotzaileak barkatzeko gai izan naizenean. Uste dut funtsezkoa dela barkatzeko gai izatea eta ez epaitzea.

Finean, filosofia aldaketa bat da; denok kontzientzia hartzea. Izan ere, ikasgeletan gertatzen dena gizartearen isla da. Zentroak ez dira bullying kasuen errudunak, denoi gustatzen zaigu baloiak kanpora botatzea, eta ezin da hori egin. Ikastetxeak ez du errurik (erruak ez baitira existitzen). Ikastetxeak bere erantzukizun-zatia du; hau da, haurrak ordu batzuetan egoten dira bertan, baina gero geletatik kanpo daude.

Zein da, hortaz, parean dugun erronka nagusia?

Nire ustez, erronkarik handiena gizarte gisa dugu. Nik garbi ikusten dut nire seme-alabek ez dutela egiten esaten diedana, baizik eta egiten dudana. Orduan, hitzezko bullyinga ohikoenetako bat izanda, ezin dugu pentsatu ume batek irainik ez egitea, gurasoengan hori ikusten badu. Adibidez, autoan, urduri gidatzen ari bagara eta bidean gurutzatu dena iraintzen hasiz gero, haurrak hori barneratzen du. Gizarte bezala kontzientzia hartu behar dugu eta egiten dugunaren azterketa egin. Ez da erraza; denok epaitzen dugu, denok iraindu dezakegu noizbait, denok erortzen gara horretan…  Baina tira, gure esku dago pixkanaka horri aurre egitea.

Mezuren bat helarazi nahi diezu gure irakurleei?

Ez daitezela errudun sentitu gertatzen denagatik, inork ez duela errurik eta denok egiten ditugula gauzak ahal dugun hobekien. Une oro gauzak dakigun eta ahal dugun moduan egiten ditugu. Sakonki sinesten dut gizakiarengan eta gure eboluzioan; hobetzeko dugun gaitasunean. Batzuetan normala da inpotentzia sentitzea tresnarik ez dugulako, baina sagarrondo batek ezin du udarerik eman. Agian beste fruta-arbola bat landa dezakezu, baina bitartean ez sentitu errudun.

Etiketak: