Orain dela bost urte kinka blogean argitaratutako Amelia Barquinen idatzi bat ekarri dugu gaurkoak guraso.eus era. Hausnarketarako aitzakia eskaintzen digu. Zer diozue?
Gaur berriro gertatu zait.
Ezagun batekin egin dut topo kalean eta minutu batzuk eman ditugu hizketan. Nire ezagunak esaldi batzuk gurutzatu ditu bere zortzi urteko umearekin: amak euskaraz, semeak gaztelaniaz. Amak zerbait galdetu euskaraz, semeak momentu oro gaztelaniaz erantzun.
Ez da beraiekin elkartzen naizen lehenengo aldia eta dinamika horixe da beti. Emakumea, bestalde, euskaltzalea da eta euskaldunekin beti euskaraz aritzen da.
Baten bati bitxia irudi ahal zaio, baina hasi naiz pentsatzen, eta horrela jokatzen duten nire ezagunen zerrenda ez da makala, zazpi kasu gogoratzen ari naiz oraintxe bertan, gehiegi nekatu gabe (horietako bi irakasleak dira). Batzuei protestaren bat entzun diet umeekin hizketan: “hitz egin euskaraz, neska”, edo “baina zergatik ez duzu euskaraz hitz egiten?”. Baina hori jendearen aurrean daudenean, noski. Umeek kasu gutxi egiten diete, edo batere ez.
Zergatik nahiago dute ume horiek gaztelaniaz aritzea? Ez naiz horretan luzatuko. Esan dezaket Gasteizen bizi garela, ume horien lagun gehienek familia elebakarra dutela eta, errazago egiten zaienez erdaraz hitz egitea, lagun taldean horrek eragina daukala…
Barkatuko didazue, baina arrazoi nagusia, nire ustez, honako hau da: guraso edo nagusi euskaldun horiek ametitzen dutela umeek gaztelaniaz erantzutea. Listo.
Zeren izenean onartzen dute hori (agian deseroso baina hala ere onartu) euskara umeekin erabiltzen duten gurasoek edo nagusiek? Ez dakit diskurtso garaturik izango duten pertsona horiek, baina susmatzen dut gogorra egiten zaiela umeak “behartzea”, edo haiekin haserretzea… Ziur aski espero dute egunen batean, haien umea, motu proprio, edo kontzientzia bat-batean piztearen ondorioz, euskaraz hasiko dela hitz egiten…
Nire esperientziaren arabera, zerbait saiatzekotan, nahiago dute umeei diskurtsoak botatzea: “ez zara konturatzen euskaraz hitz egin behar dugula euskara ez galtzeko, zure lagunek ere ikasteko, zuk hobeto ikasteko…”. Gaur egungo ume gehienei diskurtso ideologikoak inportako balitzaizkie bezala…
Baina behartu ez, derrigortu ez, haserretu ez…
Ez nago lezioak emateko moduan. Nire umeen artean batek gaztelaniaz hitz egiteko joera majoa dauka. Baina ez nirekin, ez horixe (egiten duenean nik ez dut erantzuten). Ezta bere ahizparekin ere (egiten duenean nire haserrea adierazten diot).
Ziur nago zakarra naizela pentsatzen dutela batzuek horrelako jokaerak erakusten ditudanean. Baina beste hainbat arlotan nagusiok ez diegu gure umeei egiten uzten haiek nahi duten guztia: batzuek litxarreriak baino ez lituzkete jan nahiko, adibidez; umeak noizbait modu desegokian adierazten dira besteekiko; inoiz gurasooi eta nagusioi oihukatzen digute edo adeitasunik gabe tratatzen gaituzte… Eta pentsatzen dugu mugak jarri behar ditugula eta batzuetan behartzen ditugu zenbait gauza egitera, eta haiekin disgustatzen gara ez badituzte egiten… Hizkuntzaren arloan, berriz, beste printzipio batzuen arabera jokatzen dugula dirudi. Zergatik? Gaiak gogoeta merezi du.
Baina hezkuntza, nire ustez, bada, besteak beste, aukeratzea, dena ez onartzea.
Tira. Nire ustez bada garaia TELP estrategiak eraikitzeko eta guraso eta nagusi euskaldunak trebatzeko umeekin ere erabili ahal izateko.
2 iruzkin "Elkarrizketan amak euskaraz eta semeak gaztelaniaz (TELP estrategiak seme-alabekin?)"