Endometriosia adin-emankorreko gaitz ginekologiko agresibo eta kronikoa da, non utero barrunbetik kanpoko egituretan ehun endometrialaren ezarpena eta hazkuntza onbera gertatzen den.

Min kronikoak sor ditzakeen gaixotasun konplexua da. Ikerlariek diote hamar emakumetik batek pairatzen duela endometriosia. Gehienetan, min oso biziak eragiten ditu menstruazio-aldietan, eta, batzuetan, antzutasuna ere eragin dezake.

Emakume askok sufritu arren, oraindik ere oso gutxi ezagutzen den gaixotasun da, eta, gehienetan, berandu diagnostikatzen da; batez beste, zazpi urteko atzerapenarekin.

Endometriosia pairatzen duen emakumearen adinarekin lotuta, gazteak dira bizi-kalitate negatiboena adierazten dutenak. “Nerabezaroa eta gaztaroa bizitzaren garairik zailenetakoak dira, non norbanakoaren bizitzaren hainbat aspektutan aldaketak gertatzen diren. Endometriosia pairatzen duten neska gazteek aldaketa horiez gainera gaixotasunaren ondorioak bizi behar dituzte, eta, azkenean, haien garapena oztopatzen da. Beraz, nerabeak artatu eta haiei arreta ematen zaienean, garrantzitsua litzateke endometriosia ere kontuan hartzea”.

Endometrioa, umetokian

Endometrioa umetokia estaltzen duen ehuna da. Zikloan zehar eta hormonen eraginez ehun hori loditu egiten da haurdunaldi potentzial bati begira. Ernalketarik gertatzen ez bada, ehun endometriala txikitu eta odolustu egiten da.

Emakume ia guztien kasuan, tronpetatik gora migratzen dute, zelulek abdomenera iritsi arte, eta immunitate-sistema antolatu egiten da lekuz kanpo gelditzen diren zelulak suntsitzeko. Emakumeen %10ean, ordea, prozesua ez da behar moduan gertatzen eta sistemak ez ditu umetokitik kanpo geratutako zelula guztiak suntsitzen. Hala, zelula horiek organoetan txertatzen dira eta lesioak edota obarioetako kisteak eragiten dituzte.

Hala sortzen da endometriosia. Adituek esan ohi dute endometriosi asko daudela; izan ere, gaixotasuna ez da emakume guztiengan modu berean garatzen.

Sintomarik ohikoena, mina

Kasuen %50-91n, endometriosiaren sintomarik ohikoena mina da, eta mina mota askotarikoa izan daiteke: hileroko mingarria, mina sexu-harremanetan, pelbiseko mina, pixa egiteko zailtasunak, min abdominala…

Askotariko jardueretan ager daiteke mina eta iraupen zein intentsitate-maila aldetik alde handiak egon daitezke. Hori bai, kasu askotan, minak ezintasuna dakar, erabatekoa zein partziala. “Odol-jario baginal handiak edota irregularrak ere sintoma nagusitzat edo tratamenduaren albo-ondoriotzat deskribatzen dira”, azaltzen du Aitziber Sollak, gaiaren inguruan maiatzean Euskal Herriko Unibertsitatean aurkeztutako tesian.

Antzutasuna, gaitz digestiboak, migrainak, akidura kronikoaren sindromea edota puztea daude albo-ondorio horien artean. “Emakumeek, batez beste, 6-7 urte itxaron ohi dute ziurrezko diagnostikoa lortu arte”. Baina kontuz, hileroko minak dituzten emakume guztiek ez dute endometriosia pairatzen. Hori bai, mina hilabetero itzultzen bada, gero eta indartsuagoa bada edota ez bada ohiko analgesikoaren eraginez joaten, profesional batekin kontsultatu behar da. “Kasu bakoitza bakarra da, eta espezialistak gomendatuko du tratamendurik egokiena. Jakin, dena den, gaur egun ez dagoela endometriosia guztiz sendatzen duen behin betiko tratamendurik”.

Inpaktua bizi-kalitatean

Sintoma askotariko gaixotasuna izanda, endometriosiak inpaktu handia du emakumeen bizi-kalitatean, eta adinak badu eragina. “Endometriosia gaitz ginekologiko bortitza da eta gaixoen bizi-kalitatean negatiboki eragiten du. Gogoratu ehun endometriala organismoko askotariko egituretan txerta daitekeela, eta modu horretan askotariko ondoezak eragin (…) Emakumeek esandakoaren arabera, sostengua izatea lagungarria zaie gaixotasunari aurre egiteko, baina, zenbaitetan, ez dute ingurukoengandik jasotzen”, azaltzen du Sollak.