Erditze ahaztezinak
Collagea: Tamara García
Berbiktimizazioa ematen da instituzioek indarkeria matxisten biktimen hitza zalantzan jartzen dutenean, haien ardura onartzeko gai ez direnean eta enpatia izpirik adierazten ez dutenean. Hala jokatu du Osakidetzak Nahia Alkortaren auzian.
Nazio Batuen Erakundearen (NBE) Diskriminazioa Desagerrarazteko Batzordeak ebatzi du Alkorta indarkeria obstetrikoaren biktima izan dela, eta Espainiako Estatuari agindu dio erreparazioa eman diezaiola. Batzorde honek frogatutzat jo ditu Donostiako Ospitalean jaso zituen hurrengo praktika desegokiak:
- Haurdunaldia eragin zioten baimenik gabe.
- Baginako gehiegizko ukimenak eman zizkioten.
- Ez zioten jaten utzi.
- Beharrezkoa ez zen zesarea batean bukatu zuen prozesua, erditzearen fisiologia ez errespetatzeagatik.
- Ebakuntzan besoak lotu zioten.
- Ez zioten senarrari sartzen utzi.
- Umeaz bananduta izan zuten hurrengo orduetan.
- Edoskitze artifiziala inposatu zioten.
Biolentzia obstetrikoa indarkeria matxista da aginte eta estereotipo sexistetan oinarritzen delako. Hala, arreta obstetrikoan jarrera pasiboa espero da emakumeongandik; gure gorputzetan egingo dituzten eskuhartzeak onartu behar ditugu, gure eskubideen urraketak onartu behar ditugu.
Horrez gain, paternalismoz edota misoginiaz blaitutako iruzkinak agertzen dira beti testigantzetan. Zoratuta zegoela esan zioten Nahiari senarra zesareara sartzeko eskatu zuenean. Ondoren, umea jaio zenean aitarekin eramateko eskatu zuenean, “Tranquila, chavalilla” erantzun zioten.
Orain dela bi urte, NBEak Galiziako beste kasu bategatik ere zigortu zuen Espainia. Erditze horretan, emaginak emakumearen errebeldia zigortu zuen hurrengo hitzekin: “No le deis a la niña, que se ha portado mal”.
Halako prozesuetan, justizia patriarkalaren aurpegi bortitzena agertzen da sententzietan; esaterako, erditzean emakumeek adostasuna emateko duten gaitasuna eta eskubidea zalantzan jartzen dute epaileek. CEDAW, NBEko batzordearen arabera, emakumeen salaketa zalantzan jartzen duten sententziak estereotipo sexista argi batean oinarritzen dira: “Emakumeak histerikoak, zoroak, esajeratuak eta kexatiak direla”.
Alkorta berak BERRIAn adierazi duenez, “sistema heteropatriarkala dugu osasun sisteman eta justizian. Emakumeek enbarazu egiten diogu sistemari, eta horregatik zigortzen gaitu”. Kontrol patriarkala gauzatzeko modu gisa definitu du indarkeria obstetrikoa Eva Margarita Garcia antropologoak bere doktoretza tesian: “Profesionalak legitimatzen ditu erdi-urren dauden emakumeen borondatea makurrarazteko, modu sinboliko, psikologiko eta fisikoan”. Ikertzailearen esanetan, emakumeen ahalduntzeak deserosotasuna sortzen du, protokoloak zalantzan jartzen dituelako eta “botere biomedikoaren zimenduak kolokan jartzen dituelako”.
Indarkeria obstetrikoa jasan duten emakumeen memorian iltzatuta geratzen dira ez soilik eszenak, baizik eta bereziki mingarriak egin zitzaizkien detaile txikiak. NBEaren zigorra argitaratu ondoren Eusko Jaurlaritzak zabaldu duen prentsa oharrean indarkeria obstetrikoa kakotxen artean agertzen da, eta Nahiari emandako arreta defendatzen da; hau da, nazioarteko erakundearen ebazpenaren eta biktimaren hitzaren aurka egiten du instituzioak. Horrez gain, esaldi jakin bat iltzatuta geratu zait niri: egunero lan egiten dutela, gertuko eta kalitatezko arreta emateko, erditzea “esperientzia positiboa eta ahaztezina izan dadin”.
Ez daukate lotsarik, kontuan izanda Gurutzetako emaginek barkamena eskatu dietela emakumeei, baliabide falta salatzeko karta batean. Ez daukate lotsarik, kontuan izanda Nahia Alkortari erditze osteko estres nahasmendua diagnostikatu ziotela. Semearen bizitzako lehenengo hiru hilabeteak memoriatik ezabatu zaizkion. Egun oraindik zauri psikologikoa zabalik du, besteak beste, hamar urteko borroka juridikoan topatu duen berbiktimizazioaren ondorioz. Osakidetzarena azken tanta izan da. Dudarik gabe, ahaztezinak dira indarkeriazko erditzeak.
Biktima hitza erabili dut, baina egokiagoa da biziraule. Indarkeria obstetrikoan, gainerako biolentzia matxistetan nola, ez dira gutxi traumari eta bidegabekeriari modu kolektiboan aurre egiteko aktibismoan murgildu diren emakumeak. Hala sortu zen El Parto es Nuestro elkartea, eta indar horrek mugituta jarri du martxan Nahiak Sabeletik Mundura bere proiektua, Euskal Herrian erreferentziazkoa duguna. Gogoan dut bikote esparruko indarkeria matxistaren biziraule batek esan zidana: “Sistemari izugarri txokatzen dio biktima izatetik aktibista izatera pasatzeak, baina gehiago izaten hasten garenean, tortillak buelta emango du”.
Sarrerako irudia. Collagea: Tamara García
Iturriak:
Iruzkinik ez "Erditze ahaztezinak"