Seme-alabak nerabezaroan sartzen direnean gauza asko aldatzen dira. Familia guztiak ez dira berdinak, ume bakoitza mundu bat da, baina gorabehera handiko fasea da nerabezaroa, eta guraso asko galduta sentitzen dira, ia-ia nerabeak beste.

Konfiantzaren pedagogian aditua den Rafael Cristobal psikiatriak eta psikoterapeutak azaltzen du nerabezaroan gurasoak koltxoi izaera hartu behar dutela. Kolpeak jaso –zentzu sinbolikoan–, eta ahal den neurrian indargabetu.

Etapa horretan egiteko interesgarria izan daitekeen ariketa proposatzen du bere saioetan eusko bitartekaritza elkarte Bitar-bask-ek. Haurrak txikiak direnean gurasoek edo inguruan dauden helduek finkatzen dituzte garrantzizkotzat jotzen diren baloreak, baina ez dira berdinak familia guztietan eta seme-alabak nagusitzen joaten diren heinean komeni da haiekin ere gauza horietaz hitz egitea.

Ariketaren xedea

Ariketaren xedea ez da konplikatua. Familiako kide guztiak elkartuta daudela egitekoa da, eta ulertuko duzuen moduan guztiak aldarte onarekin daudela.

Lehenengo eta behin jarraian zehaztuko diren balioen zerrenda irakurri behar da familian. Behin irakurrita zazpi balio garrantzitsuenak zeintzuk diren adostu behar da. Familiaren bizipenekin gehiago identifikatzen direlako, garrantzitsuak direlako, gustuko ditugulako… Eztabaida sortuko da eta interesgarria da sortzea, gainera. Hala, helduok ez ezik nerabeek ze iritzi duten entzungo dugu, eta batzuetan ez da aurreikusi daitekeena.

Zazpi balio nagusiak identifikatu ostean sailkatu egin behar dira garrantzitsuenetik garrantzi maila txikiena duenera arte. Baliorik garrantzitsuena 1 zenbakiarekin identifikatuko dugu eta 7 zenbakia jasoko du garrantzi maila txikienekoak. Hemen ere sortu daiteke debatea, eta interesgarria da.

Behin zazpi balioak garrantzi handienetik txikienera ordenatuta ditugunean familian ikusitako egoeren adibideak bilatuko ditugu. Ikusi ez baditugu imajina ditzakegu eta zein egoeratan nahiko genituzkeen ikustea.

Baloreen zerrenda

Zerrenda honetan hamabost balore agertzen dira. Noski, badira gehiago eta osa daiteke zerrenda, baina ariketarekin hasteko abiapuntu interesgarria izan daiteke.

1. Errespetua. Elkar errespetatzea besteen sentimenduak, pentsamenduak, beharrak, lehentasunak eta ikuspuntuak ezagutzea eta kontuan hartzea da, nahiz eta haiekin ados ez egon. Errespetua irabazi egin behar da. Irabazteko eta mantentzeko erakutsi behar duzu errespetatzen duzula zure burua.

2. Zintzotasuna. Harreman iraunkor guztietan behar den zerbait da. Ama eta alaba, senarra eta emaztea, arreba eta anaia. Besteen zintzotasuna lor daiteke norbaitek bere kezkei, akatsei edo ekintza txarrei buruz hitz egiten digunean ulermena eta errespetua erakutsiz. Gertatutakoa kontatu eta haserretzen bagara ez digu berriz ezer kontatuko.

3. Barkatzeko gaitasuna. Ez da erraza okerrik egin digun pertsona barkatzea. Kontuan izan behar dugu denok garela gizakiak eta noizean behin akatsak egiten ditugula, eta batzuetan besteei kalte egiten dieten gauzak egiten ditugula.

4. Eskuzabaltasuna. Trukean zer jasoko dugun neurtu gabe ematea garrantzitsua da edozein familiarentzat. Eskuzabala izateak ez du esan nahi, besterik gabe, dirua edo gauza materialak ematea; izan ere, gure denboraren zati bat beste pertsona batzuei eskaintzea ere bada eskuzabaltasunez jokatzea.

5. Jakin-mina. Haurrek jakin-min naturala dute; batzuentzat, jakin-min hori desagertu egiten da zahartzen garenean. Pentsamendu kritikoa trebetasun garrantzitsua da, eta jakin-minaren bidez ikasten eta garatzen da.

6. Komunikazioa. Komunikaziorik ezean, zorigaiztoko gaizki-ulertu ugari egoten dira. Arazo txikiak handi bihurtzen dira. Komunikazioa familiek izan dezaketen baliorik garrantzitsuenetako bat da. Pertsona batek sentitzen duenean edozer gauzari buruz hitz egin dezakeela –itxaropenak, ametsak, beldurrak, porrotak…) harremana indartu egiten da.

7. Erantzukizuna. Erantzukizuna ikasi egiten da. Jolasean egin ostean jostailuak jasotzen edo txakurra zaintzen ikasten den moduan. Erantzukizunaren zentzu handia duen pertsona batek ez du behar inor gainean egotea egin beharrekoak egiteko.

8. Enpatia. Familian gaudenean ere ikasi behar dugu bestearen lekuan jartzen eta nola pentsatzen eta sentitzen duen ulertzen. Enpatia funtsezko balioa da familia-bizikidetzarako.

9. Apaltasuna. Beharrezkoa da gure seme-alabek ikastea ez direla inor baino ez gutxiago ez gehiago. Jarrera apal batekin bizitzeak elkar hobeto ezagutzea, indarguneak baloratzea eta ahuleziak hobetzen saiatzea ahalbidetzen du.

10. Konpromisoa. Konpromisoak heldutasuna eta erantzukizuna erakusten ditu. Pixkanaka eskuratzen da eta urteen poderioz. Ematen dugun hitzaren balioa ikusarazi behar diegu seme-alabei. Hitza eman eta hitz emandakoa ez betetzeak balioa kentzen dio gure hitzari, eta mesfidantza sortzen du.

11. Esker ona. Garrantzitsua eta baliotsua da esker ona erakustea. Esker ona ez da bakarrik eskerrak ematea, baizik eta bihotzetik, gure barnetik, norbaitek gugatik egiten duenaren estimutik sortzen da. Senide, bizilagun edo lagunekin esker ona agertzerakoan, haienganako estimua sentitzen duzula erakusten duzu.

12. Adiskidetasuna. Garrantzitsua da baita ere. Adiskidetasun hitzaren benetako balioa askoz haratago doa sare sozialetan lagun kopurua handitzeko klik soil bat baino. Lagunekin arduratu egiten gara eta zaindu egiten ditugu.

13. Baikortasuna. Oso garrantzitsua da bizitza gogo biziz eta baikortasunez bizitzen ikastea, beti alde positiboa bilatuz.

Argazkia: Jude Beck