Ikasturte berriko kolaboratzaileen atalari modu berezian ekin nahi izan diote Oinherri elkartekoek. Oinherri elkarteko langile eta kide den Maite Azpiazu Errazkinek, herri hezitzailearen filosofia eta haurren parte hartzea, txanpon beraren bi aldeak direnaren inguruan egindako hausnarketa argitaratu dute. Guk gurasotasunetik ere Herri Hezitzaileari ekarpna egin dieaiokegula sinetsita, hona ekarri dugu.

UNESCOk 2021ean egindako “Hezkuntzaren etorkizuna”-ri buruzko txostenaren arabera, hezkuntzak etorkizunean izango duen zeregin garrantzitsuena herritartasun demokratiko sendoa sustatzea da. Horretarako, argitalpenak azpimarratzen du adin txikikoek komunitatean duten parte hartzeko konpromisoa areagotu behar dela, adinez nagusiak izan arte itxaron gabe. Horregatik guztiagatik, erakundeak funtsezko erronkatzat jotzen du praktika demokratikoak sustatzen hastea haur eta nerabeekin, auzo herri edota eskolako jardueretan.

Gobernantza partekatua eta parte-hartze kultura sustatzea ditu helburu hezkuntza demokratikoak. Oinherriren ustez, horrek, ordezkaritza sisteman oinarritutako praktikez haratago joatea eskatzen du; alegia, haurrak bizitza errealeko esperientzietan eta erabakietan murgiltzea. Erronka horri eutsi ahal izateko, ezinbestekoa da hezkuntzari buruz egun dugun ikuskera hertsia aldatzea. Oraindik ere, oro har, hezkuntza eskola edota familiaren esparrura mugatzen dugu. Ikuskera hori espazioan zein denboran zabaltzeko proposamen hezitzaile interesgarrienetakoa da Herri Hezitzailearena.

Filosofia horren arabera, “herria da hezkuntzarako testuinguru, eduki eta eragile” (Trilla, 1990). Ondorioz, hezkuntza, ikastetxeko lau paretetatik haratago, herriko txoko guztietan susta dezakegu. Era berean, aukera ematen digu herriko izaera ezberdinetako eragileak heziketaren aliatu bihurtzeko. Herriko hezkuntza komunitatea saretzeko abagune bikaina da, beraz, hezkuntzaren afera beste agertoki batean kokatzen duelako.

Herri Hezitzaile batean, hezkuntzaren zeregin  nagusia izango da haurren parte-hartzea komunitatearen eguneroko erronketan txertatzen asmatzea. Horretarako, ordea, haurra ikusteko modua eta parte hartzeko moduak aldatu beharko ditugu.

“Haurtzaroa historikoki eta kulturalki etengabe eraldatzen den eraikuntza soziala da” (Gaitán, 2011). Gaur egun, haurtzaroa bi iruditegiren artean kokatzen da: bata, tradizionala, menpekotasuna nabarmentzen duena; bestea, garaikidea, haurren eskubideak eta erantzukizunak aitortzen dituena. Lehengoaren ondorio nabarmena da egun haurrak gehiegi babesteko eta kontrolatzeko dagoen joera. Bigarrenak, aldiz, haurrak gaitasundun eta eskubidedun subjektu bilatzen ditu. Paradigma berri horretan, haurra subjektu politiko soziala da orain eta hemen, ez etorkizunean soilik.

Haurrak komunitatearentzat jakintza eta trebetasun esanguratsuak dituen subjektua izanik, bere parte-hartzea komunitatearentzat onuragarria izango da. Gakoa zera da: parte-hartze hori haurtzaroaren ezaugarrietara egokitzen asmatzea, haurrek mundua ulertzeko eta bizitzeko modu propioak dituztelako. Helburuak, beraz, ezin du izan haurrak helduon moduetan parte hartzen jartzea, baizik eta helduak umetzea.

Horrek, halabeharrez, desikaste prozesu bat eskatzen digu, besteak beste, heldu moduan jendarte honetan gorpuzten dugun boteraz kontzientzia hartzeko, helduzentrismoa zalantzan jartzeko, haurrak adina haurtzaro existitzen direla konturatzeko, bestelako metodologia parte hartzaileak irudikatzeko, etabar.

Horretarako guztirako sortu dugu G(H)AURKI: tokian toki haurren parte hartze kanal iraunkorrak diseinatzeko ikastaro digital tutorizatua. Lan-tresna digital hau, haurtzaroaren kulturatik bir-prentsaturiko parte-hartzea gure herrietan praktikara nola eraman diseinatzeko bideorri bat da. Sei pausoz, sei blokez, osaturiko ibilbide metodologiko bat proposatzen da bertan, teoria eta praktika uztartuz, zure herriko haurren parte hartzea beste modu batera nola egituratu pentsatzen lagunduko dizuna.

Ibilibide hau bakarrik egin beharrean, taldean egitera gonbidatzen zaitugu: herri hezitzailearen hiru esparruetako ordezkaritza bilduko duen lan talde bat osatzeko. Bertan, zure herriko hezkuntza formaleko zein ez-formaleko eragileak, udala eta herrigintzako ordezkariak batuz. Zure herrian haurren parte hartzean eragin dezaketen askotariko eragileen arteko gogoeta kolektiboan oinarrituz eta elkarlanerako espazio bat sortuz. Ikastaro digitala eta tutorizatua den heinean, ondoan izango duzue Oinherri uneoro. Saio bakoitzean hartzen dituzuen erabakiak gainbegiratu eta ekarpenak egingo dizkiogu, proposamen berriak sortuko ditugu, eta prozesuan zehar behar duzuen aholkularitza eta bidelaguntza emango dizuegu, orain arteko esperientzietatik ateratako ikasketetan oinarrituta egongo dena.

Herri Hezitzaile izateko nahia daukazuen herriek, halabeharrez, haurren parte-hartzea hezkuntza komunitatean txertatzen asmatu beharko duzue eta horretan bidelagun izango duzue Oinherri. Ez bakarrik etorkizuneko herritar parte-hartzaileak hezteko, parte hartzeko modu berriak sortzeko baizik. Haurtzaroaren kulturako oinarriak diren jolasa, bat-batekotasuna, ludikotasuna, irudimena eta mugimendua kontuan izango dituen parte hartzeko kultura berri bat eraiki dezagun bada elkarrekin!