Oiherri elkartearen webgunetik ekarri dugu kolaborazio artikulu hau. Irati Andoño Erdozainek azaltzen digu haurrak ingurunearekin harreman afektiboak garatzen dituzten subjektuak direla, ez soilik ingurunetik mugitzen diren gorputz hutsak. Irati espazioak eta haurren esperientziek duten loturan aditua da eta naturan oinarritutako hezkuntza programetan aritzen da. Berak, haurra eta naturaren arteko harremanak sustatzeko helduok dauzkagun tresna nagusiak isiltasuna eta kontenplazioa direla aldarrikatzen du.

Orain dela gutxi lagun berri bat egin nuen, duela 17 hilabete, hain zuzen jaio zenean. Berarekin batera haizearen fenomenoaz gozatzen ikasi dut, arreta osoz egoten eta honen xehetasunetan sakontzen. Elkarrekin ingurua kontenplatu dugu, begiak zabal-zabalik, isiltasun betean. Haizearen hotsa entzun dugu zuhaitzen hostoak laztantzean, harea gure masailen kontra jotzean… Eta baliteke urtebete bete aurretik sortutako berezko lehen soinuetako bat “ffffff, ffffff” izatea. Haizeak inguruan eragiten duen mugimendua behatu dugu, eta ohartu gara ez dela berdina arteen hostoen dardara edo olibondoen hostoen dantza. Haizearen indarrak gure barruan ere zerbait astintzen duela sentitu dugu; eta gorputzak, bat-batean, lurrera jaisteko beharra adierazi digu, lurra ukitu eta arnasa hartzekoa.

Duela 13 urte inguru ohartzen hasi nintzen espazioek eta inguruneek haurren garapen eta ikaskuntza prozesuan zein ongizatean duten eraginaz, eta ordutik nire esperientzia profesionala aire zabaleko espazioetan oinarritu da. Egun, ez naiz nekatzen espazio horietan haurren eta inguruneen artean sortzen diren harremanak behatzeaz. Liluragarriena niretzat, haurrak azkenean paisaiaren parte sentitzen direla ikustea da; paisaia bera bilakatzen dira.

Esperientzia horietatik abiatuta deskubritu nuen topofilia zer den Yi-Fu Tuanen hitzetan. Topofilia, pertsona baten eta bizilekuarekin duen lotura emozionala da. Lotura horrek espazio jakin batekin harreman berezia eraikitzea dakar, eta, bizitzan, hori funtsezkoa da identitatea zein ongizatea eraikitzeko.

Ildo beretik, David Sobelen ekarpena nabarmendu nahiko nuke; izan ere, bere ibilbidean zehar adierazi du haurrak ez direla ingurunetik mugitzen diren gorputz hutsak, baizik eta lekuekin harreman afektiboa duten subjektuak. Haurrek  barne espazioetatik at mugitzeko beharra daukate eta horregatik haurtzaroan naturaguneek dute garrantzia. Naturaguneetan, askatasunez  jarduteko aukera izatean beraien espazio bereziak sortzeko aukera daukate, beraien iruditerian eta esperientzietan oinarrituta; adibidez, zuhaitz baten azpiko gerizpea, erreka ondoko hondartza edo txoko sekreturen bat. Leku horiek askatasun, lasaitasun eta babes eremu bihurtzen dira; finean, haurrak espazio horien parte sentituko dira.

Gaur egun, gero eta hedatuago dago haurtzarotik naturarekin harreman zuzena izateak dakartzan onurak aitortzea, eta, aldi berean, jolasa, haurtzaroan arnasa hartzea bezain funtsezkoa dela ulertzea. Hori horrela, esan genezake jolasa eta natura binomio fantastikoa direla. Elkar elikatzen diren bi indar dira, haurtzaro osasuntsu eta aberats baten zutabe sendoak.

Katia Huesok, Jugar al aire libre liburuan azaldu bezala, naturan jolastea ez da soilik gozamenerako bidea; behar biologiko eta emozionala ere bada. Modu horretan, egitura zurrunetatik kanpo, erronka errealekin topo egiten dute, eta horrek sormena, autonomia, erresilientzia eta sozializatzeko gaitasuna modu organikoan garatzeko aukera eskaintzen die. Haurrei aukera horiek ukatzea, bizitzako esperientzia aberatsenetakoak galaraztea litzateke.

Naturarekin lotura afektiboa garatzen dela esatean, galdera hau etor dakiguke burura: zer egin dezakegu helduok, prozesu horretan, eredu bagara? Naturarekin konektatzeko lehen urratsa lurrera eta gure gorputzetara jaistea da. Alde batetik, bizitza sinpleago eta esanguratsuago batera itzultzea; eta bestetik, gure gorputzak presente jartzea, orainaren kontzientzia osoan. Hori guztia bermatzeko, ezinbestekoa den beste osagaia isiltasuna da. Isiltasuna ez da hutsunea; entzuteko, hausnartzeko eta presente egoteko aukera da. Gaur egun, horrelako tarteak beharrezkoak dira, gure ingurua zein gure barne-mundua esploratzeko. Hortaz, isiltasunaren eta kontenplazioaren bidez, esperientzia sinple baina eraldatzaileak bizi ditzakegu. 

Gorputzak emozioak, intuizioak eta zentzumenak ditu; horiek dira naturarekin konektatzeko lehenengo ateak. Beraz, lurrera jaistea esateak, gure sustraiekin eta inguruko ekosistemekin berriz konektatzea esan nahi du.

Finean, lurrera jaistea eta gorputzetara itzultzea ez dira metafora hutsak, ekintza pedagogiko eta politiko sakonak direla esan genezake. Gure hauskortasuna onartzeko eta gu ere natura garela barneratzeko aukerak dira. Gorputza entzunez, ingurua entzuten hasiko gara. Lurra ukituz, lurra zaintzen hasiko gara.