Test bat egingo bagenizue, noiz esango zenukete pizten dela haurrengan  irudimena?


A. 2 urtetik aurrera
B. 3 urtetik aurrera
C. Imajinatzen jaiotzen dira
D. 5 urtetik aurrera


B da aukera zuzena: 3 urtetik aurrera. Asmatu duzue?


Ez, ez gara sortzetiko imajinatzeko  gaitasunarekin jaiotzen, eta, izan ere, irudimena garunaren prozesu ebolutibo bat da, denbora behar duena eta behartu ezin dena, nahiz eta saiatu. Iritsi behar duenean iristen da eta listo!


Gizakiok imajinatzeko dugun lehen modua inguruan ditugun eguneroko objektuak eraldatu ahal izatearekin lotuta dago. Orduan, bat-batean makila bat ikusi eta txalupa baten arrauna, belaontzi baten masta, ezpata bat edo lanbasa dela imajinatzeko gai diren une eder hori gertatzen da. Eta pertsona helduak txunditu egiten  gara. Hori 3 urtetik aurrera gertatzen da (3 eta erdi izan daitezke, edo are 4, badakizue, haurraren arabera), eta jauzi handia da haientzat.

Eta zer egiten dute 3 urte bete aurretik? Bada, funtsean, inguruan dituzten pertsona helduagoak  imitatzen dituzte, anai-arrebak, aita edo ama, erreferentzia gisa duten beste pertsona heldu bat… Imitatzea ez da imajinatzea, nahiz eta oso ohikoa izan imitazio-etapa hori irudimen hasiberri baten hedapenarekin nahastea, zeina agertzen hasi ohi da.

 Oraingoz,  haurra mundua erreparatzen ari da eta imitazioaren bidez  berau ulertzen saiatzen.


4 pista  haurren irudimena detektatzeko


Haur bat imajinatzen ari dela antzematea nahiko erraza da. Seinale batzuk utziko dizkizuegu:


Esan bezala, jolasteko erabiltzen diren objektuak beste gauza batzuetan eraldatzen hasten dira (makilaren adibidea, adibidez). Une honetan, laguntza onena,  jolaserako material oso irekiak eskaintzea da, hain zuzen ere, irudimena askatzeko. Jostailu bat zenbat eta definitu gabea  izan, orduan eta aukera ireki gehiago, hainbat eta gauza gehiagotan alda dezakete: Adibidez, suhiltzaileen auto super xehea bikain dago, baina nekez bihur daiteke beste zerbait. Hala ere, gurpildun egur zati bat edozer izan daiteke: autoa, anbulantzia, kamioia, garabia, autobusa…


Era berean, nahiko ohikoa da rol ezberdinak irudikatzen  jolasten  hastea. Nabariko zenuten, irudimena sortu aurretik, haurrek beren berdinkideekin “jolasten” dutela,  baina beren jolasa,  objektuak elkarri eman  jasotzea, irribarre egitera eta jostailuak kentzera mugatzen da,  batzuen eta besteen artean ez dira rol ezberdinak  esleitzen. Irudimenaren hedapena behar dute jokoan zehar paperak banatzeko prest egoteko: ni txakurra naiz eta zu katua, ni ama eta zu anaia, etab. Oso erraz antzematen  den etapa desberdina da.


Bere hizkera askoz aberatsagoa da. Irudimena estuki lotuta dago hizkuntzaren garapenarekin, modu paraleloan konkistatzen baitira.  Irudimena sortzen denean, adibidez, ipuin bat entzuten duten bitartean edo istorio bat elkarri kontatzen dioten bitartean irudiak ikusteko gai dira. Liluragarria da.


Askoz kaotikoagoak bihurtzen dira. Irudimena baino lehen, mundua ordenatzen ari dira, ulertzen saiatzen ari dira, horregatik askok ez dute onartzen argia piztuta uztea, edo komunaren estalkia igota uztea, edo zapata bat hemendik eta beste bat handik uztea. Gehienetan ordena behar dute, eta hunkitu egiten gara alaba edo seme oso ordenatu bat daukagula uste dugulako. Baina ilusio optiko bat da. Irudimena sortzen denean, fantasia hori desagertu egiten da eta aurkitzen duten guztian baliabideak ikusten dituzten pertsonak bihurtzen dira, jolasteko eta irudimena leherketan garatzeko: mahai bat itsasontzi bat da, aulki bat  jaietako barraka  bat da, zapatak auskalo nolako  ibilgailuak dira eta erabili egingo dituzte gainera! Jolas irudimentsua abiatu da!

Azken batean, etapa zoragarria da, lehen azaldu dugun bezala jolasaren eta hizkuntzaren aberastasun liluragarriari lotua. Sofan leku on bat hartu eta zuen begien aurrean gertatzen dena miresteko gomendioa egingo dizuegu, eta ahal baduzue, haurtzaroak bere bilakaeran oparitzen digun magia zoragarri horretaz blaitzeko.

Jugar y jugar egitasmoaren blogetik ekarri dugu artikulu hau.