Hiruki Larroxa kooperatibako kidea da Ibai Fresnedo.  LGTB gaiak, pedagogia feministak, hezkidetza, gizonen desboteretzea eta beste horrenbeste gai jorratzen dituzte bertan, baina azken urteetan, Fresnedo hezkidetzaren alorrean aritu da batez ere; bai hezkuntza formalean eta baita ez-formalean ere. Gainera, zehaztu du gehienbat maskulinitateen gaian jardun duela.

Nahiko programaren baitan hitzaldia eskaini berri duzu oraintsu…

Bai, gonbidatu bezala proposatu ninduten hitzaldi bat eskaintzeko. Nahiko Emakundek daukan hezkidetza programa bat da, batez ere, berdintasuna, errespetua eta indarkeria-ezaren gaiak lantzeko.  Asmoa Lehen Hezkuntzan txertatzea da. Eta bai, ikasle mutil berdinzaleak hezteko erronkari buruz aritu nintzen, irakasleei zuzendutako hitzaldian.

Ohikoa izan da orain arte, parekidetasuna lortzeko bidean, (eta batez ere hezkuntzaren alorrean) arreta gizonengan jartzea? Edo maskulinitateak arakatzea?

Berez ez, eta esango nuke hori dela egungo erronka nagusienetariko bat. Momentura arte fokua neskengan jarri da; besteak beste, parekidetasunaren ikuspegitik hori zelako helburua (neskek zein emakumeek sexismoa, matxismoa eta desoreka guztiak nola pairatzen dituzten aztertzea). Orain, ordea, erronka fokua gizonengan eta mutilengan jartzea ere bada; eta horrenbestez, zapalkuntza patriarkala iraunarazteko sortzen diren subjektuak heztea.

Gizonak lerrokatzea ezinbestekoa da, bestela ez luke zentzurik izango honek guztiak. Lan eskubideen aferarekin alderatzen badugu, argi ikusten da. Arazoa langileekin soilik lantzeak ez du zentzurik; eskubideak urratzen diren momentuan, patroiek edo ugazabek ere badute zer esan, botere sinboliko eta estrukturala dutelako. Bada, gizonen kasuan berdin. Zeinena da eskubideak betetzearen ardura? Langileena bakarrik edo patroiarena? Emakumeena da ardura edo gizonena batez ere? Fokua hor jarri beharko genukeela uste dut.

Hezkuntza eremura etorrita, nola ikusten duzu duzu egoera?

Azpimarratu nahi nuke eskolaren egitura –edo instituzioa bera– errebisatu behar dela. Hitzaldian ere ideia hori behin eta berriz errepikatu nuen: eskola bera oso maskulinoa da. Irakasle eta ikasleen arteko harremana autoritatearen kontzeptualizazioan oinarritzen da, eta autoritate hori maskulinitatearekin lotzen da askotan. Bestetik, gehienetan, eskolan ez dago elkar ukitzeko espaziorik, afekturako espaziorik; etapaz etapa, galtzen doa. Haur Hezkuntzan sekulako binkulazio emozionala dago ikasle eta irakasle artean, baina gerora, hezkuntza sistemak langile eta ikasle “finak” izateko prestatzen gaitu, eta momentu horretan, hainbat balio  galtzen dira –justuki maskulinitatearekin lotuta ez dauden balioak–.

Horri erreparatzea funtsezkoa da niretzat. Botere harremanak dauden –eta egongo diren– eremu batean berdintasuna txertatu nahi dugu. Kontraesankorra da. Eta hor dago gakoa.

Kontzientziazio aldetik nola gabiltza, oro har?

Azken hamarkada honetan, eta batez ere hezkuntzan, berdintasuna, aniztasuna, bizikidetza eta gisa horretako balioak landu dira; edo behintzat ikuspegi horretatik jardun nahi izan da. Hori ondo dagoela uste dut, baina, aldi berean, kontzeptu horiek “politikoki zuzena” den diskurtsoa garatzeko ere balio izan dutela uste dut. Esan nahi dudana da ikasleek helduok entzun nahi duguna barneratu dutela; entzun nahi dugun hori ahoskatzen dute. Oso diskurtso garatua lortu dute. “Denok gara berdinak” edo “denok gara anitzak” bezalako esaldiak entzuten dira ikasle eta irakasleen artean. Baina hala da? Iruditegi polita da zalantzarik gabe, eta hori lantzea positiboa da nahi dugun bidea egiten jarraitzeko, baina beste kontu batzuetan zentratzea garrantzitsuagoa iruditzen zait.

Horrelako diskurtsoak erabiltzearen aldekoak izan behar gara hezkuntzan, bai, baina betiere, boterearen inguruko irakurketa iraunkor bat egiten badugu: nola ematen den boterea, nolako praktikak sortzen diren horren bueltan…

Hortaz, gogoa badago, baina agian abiapuntua da findu behar dena?

Bai, nik uste dut kontzientzia badagoela, baina niretzat inportanteena da gure buruari galdetzea ea nondik ari garen maskulinitatea gogoetatzen –edo benetan maskulinitate horiek berriak ote diren, edo mutilen edo gizonen jabetza esklusibokoak diren…–.

Maskulinitateen inguruan hitz egiten dugunean, kontua ez da maskulinitatea bera zentroan jartzea. Emakumeek eta feminismoek ez dute feminitate berri edo zaharretan arreta jarri, baizik eta emakume kategorian eta horrek suposatzen duen zapalkuntza egoeran. Horri jarraiki, uste dut abiapuntu beretik hasi beharko ginatekeela: gizon kategorian zentratzen eta horrek erreproduzitzen dituen zapalkuntza motak aztertzen. Boterea aztertzea da garrantzitsuena.                         

Nondik hasi? Zeri heldu diezaiokegu?

Badakit topiko hutsa dela, baina niretzako arreta helduongan jartzea da helburu garrantzitsuenetarikoa. Oso ohikoa izaten da haur eta gazteak erdigunean jartzea eta etorkizuneko eraldaketaren gako direla esatea; beraiengan pisu guztia jartzea, alegia. Ekologiarekin ere berdina esaten da: “Zein mundu utziko diegu gure seme-alabei?”  Eta galdera egokiena ez da hori, honako hau da: “Zein seme-alaba mota utziko diogu gure planetari?”.

Esan nahi dudana da kontua ez dela soilik gure gaztetxoak parekidetasunean heztea, baizik helduok horretan dugun ardurari erreparatzea; hezteaz harago, errepoduzitzen ditugun ereduei arreta jartzen hasi beharko ginateke. Haurren harremanak behatzen ditugu… Baina gureak ere bai? Ari gara aztertzen helduok haurrekin sortzen ditugun harremanetan zer transmititzen dugun? Gure eredua kritikoki aztertzen dugu? Politikoki zuzena den diskurtsoarekin eta material egokiekin bide oparoa egiten ari garela uste dugu –eta hala da, ez dut ukatzen– baina aldi berean uste dut egituran eta helduon arduran ere arreta jartzen hasi beharko ginatekeela.

Hortaz, zein da hau irakurtzen ari diren gurasoei –eta bestelako irakurleei– helaraziko zeniekeen mezua?

Etxe, familia edo sare afektiboetara joanda, esango nuke kontu hau etxeko elkar-erantzukizunaz harago eramaten saiatu behar garela; hau da, guraso diren –edo haurren zaintza egiten duten– gizonek gizon izateari buruzko irakurketa zabalago bat egin dezatela.

Nabarmenduko nuke kontua ez dela soilik aitak edo gizonak haurren bila eskolara joaten diren edo ez, edo etxean harrikoa egiten duten edo ez… Aztertu behar dena da ea zein den gure generoari dagokion abiapuntu soziala eta nola erreproduzitzen dugun patriarkatuak gutaz espero duena (maskulinitatearen bitartez). Hots, parekidetasunaren lorpenetan nola laguntzen dugun baino, patriarkatuaren erreprodukzioan nola laguntzen dugun aztertu behar dugu. Hori da gakoa.

Eta etxean hasten da dena; haurrentzako lehenengo eredua da eta baita babes-gunea ere. Hortaz, garrantzitsua da, esaterako, gainerakoekin nola harremantzen garen aztertzea edo bizi garen komunitatean guretzat gizona izatea zer den pentsatzea. Esan bezala, hau ez da bakarrik ea erosketak egiten ditugun edo ea emozionalak garen edo ea negar egiteko gai garen… Hori ere lanketaren parte da, baina beharrezkoa da harago joatea.

Etiketak: