Askotan ekarri izan ditugu “Tierra en las manos” blogeko artikuluak guraso.eus era euskaratuta. Orain, egitasmo honen atzean dagoen Clara Pons-Mesmanek liburua argitaratu du eta Espainiako “El pais” egunkarian elkarrizketa egin diote. Euskaratu eta hemen argitaratu dugu.

Clara Dupont-Monod idazle frantsesaren “Adaptación” eleberrian, (Salamandra argitaletxeak Espainian argitaratu zuen), familia protagonistaren lorategiko harriak dira istorioaren narratzaileak. Halako batean, harri horiek baieztatzen dute:

“Haurrak dira beti istorioetako ahaztuak. Ardiak bezala bideratzen dira, babestu baino gehiago alde batera uzten dira. Baina haurrak dira harriak jostailutzat hartzen dituzten bakarrak (…) Helduek erabiltzen gaituzte, haurrek berrasmatu egiten gaituzte “.

Adingabe askok gaur egun, ordea, eta Dupont-Monodek bizi duen familiakoek ez bezala, ia ez dute harriekin jolasteko eta hauek berasmatzeko aukerarik aurkitzen. Hiri handietan harrapatuta, naturarako ia sarbiderik gabe, askotan eskura duten aire zabaleko jolasgune bakarra haur-parke hesitu txikiak dira, kautxuzko zorua dutenak, adreiluzko eta hormigoizko bloke amaigabeko ilaretan txertatuta.


“Kautxuzko parkeak zentzugabekeria dira. Seguruak direla esan digute eta ez da horrela. Baina, gainera, horietan ez dago zer eginik egiturak berak eskaintzen duenaz harago: txirrista bat, kolunpio bat eta abar “, dio Clara Pons-Mesman (Bartzelona, 41 urte) idazle eta jolas librearen aldeko dibulgatzaileak. “Espazio horiek berak, hareazko zorua, harritxoak, egurrezko txirbilak, balituzte askoz aberatsagoak izango lirateke, eta haurrei beren irudimena askatzeko eta hamaika gauza egiteko aukera emango liekete. Ez dago konparaziorik “, jarraitzen du. “Tierra en las manos”, neurri handi batean, inguruko parkeen ikuspegiak bultzatuta sortu zen, elementu naturalak eta landareen presentzia galtzen ziren abiadura berean areagotzen baitzeuden kautxozko zoruak. Orain Pons-Mesmanek “¡Sal a jugar!“ (! argitaratu berri du. (Larousse, 2024), aire zabalean jolasteko jarduera-gida bat da, eta gaur egungo haurrek aire zabalean eta naturarekin kontaktuan jolasteko duten beharrari buruzko arreta-deia ere bada.

GALDERA. Zure haurtzaroko pasarteak gogora ekarriz abiatzen duzu liburua, denbora gehiena kanpoan ematen zenuen garaia, adin desberdineko haurrekin jolastuz. Mundu hori ez da existitzen?
ERANTZUNA. Haurrek ia ez dute kalean jolasten, landa eremuetan izan ezik. Eta niretzat bi azalpen handi daude horretarako: lehena hiriek izan dituzten aldaketa arkitektoniko eta urbanistikoak dira. Bigarrena gurasoen beldurra da.


G. Richard Louv saiakeragile estatubatuarrak , haurrak kalean utzi eta gizon batek eramateko beldurraz hitz egiten du “síndrome del hombre del saco revisitado” liburuan.
E. Bai. Eta bitxia da, Espainia bezalako herrialdeetako kriminalitate-indizea nahiko egonkor mantentzen delako. Dirudienez , azken hamarkadan, haurrei dagokienez ez dago indarkeria handitu den zantzurik , baina gure beldurra areagotu egin da. Agian gaur egun informatuago gaude eta gertaera gehiago iristen zaizkigu, baina horrek ez du esan nahi gehiago daudenik.


G. Kalean haurrik ez dagoenez, seme-alabei bakarrik jolasten uzten badiete, gurasoak seinalatuko dituzten sentsazioa ere badago.
E. Baliteke. Baina Tonuccik Haurren hiria liburuan azaltzen zuen hiriak seguruagoak direla kalean haur gehiago daudenean. Zenbat eta gutxiago egon, orduan eta gutxiago. Eta alderantziz.


G. Zer lapurtzen zaie haurrei beraien artean berdinkideekin jolasteko kale eta askatasun falta horrekin?
E. Jolaserako eta jolasaren kalitaterako denbora falta zaie, kanpoaldean jolasa askoz ere sortzaileagoa delako, bestearekin elkartzeko aukera ematen duelako, eta hori garrantzitsua da gaur egungo testuinguruan, non haur asko eta asko seme-alaba bakarrak diren. Baina osasun-kontu bat ere bada: aire zabaleko jokoak inmunitate sistema indartzen du, joko aktiboagoa da sedentarismo-garaian, eta garbi dago, naturarekin kontaktua izateak lasaitu egiten du.


G. Naturarekiko harremanaz ari garela… Behartu beharko litzateke haurrak naturara gehiago hurbiltzera?

E. Helduok egin behar dugun lehenengo gauza da konbentzitu eta hori garrantzitsua eta funtsezkoa dela sinistu. Konbentzimendu horretatik behartuko gara kanpora irtetera; izan ere, konbentzituta ez bazaude, haurraren lehenengo kexara, edo ez zoaz edo etxera itzultzen zara. Ateratzeko ahalegina egin behar da, zer gertatzen den ikusteko. Askotan denbora kontua ere izaten da. Nik uste dut amore eman dugula. Naturguneetara irteten gara, pixka batean egoten gara, eta aspertzen direla esaten diguten lehenengoan buelta ematen dugu. Ez, batzuetan denbora luzez egon behar da haiek esploratu eta jolaserako interesgarria den zerbaitekin konektatu ahal izateko. Eta egiten dutenean justu kontrakoa gertatzen da, ez dutela etxera itzuli nahi.


G. Ez dakit gero eta seme-alaba gutxiago edukitzeak eragiten ote duen, halaber, haien gainean askoz gehiago egotean, gurasoei kosta egiten ote zaien libre jolasten uztea.
E. Egia da. Horregatik, jolas librearen oso aldekoa naiz, haurrek gure esku-hartzerik gabe jolasa ahalbidetu eta aberastu ahal izatearen aldekoa. Mugak jartzen dizkiegu etengabe, gehiegi. Eta justu kontrakoa da, askatasun handiagoa eman beharko genieke esploratzeko, deskubritzeko, zer egin ikertzeko. Aukera ematen zaienean, gauza harrigarriak egiten dituzte, baina horretarako denbora behar dute. Askotan, haien gainean egoteaz gain, presa izaten dugu, jolastea nahi dugu, baina haiek denbora behar dute.


G. Azkarregi joan nahi izateak egiteak eragiten du, adibidez, askotan haurrei beren kabuz iritsi ezin diren lekuetara igotzen laguntzea. Hauez egitea gomendatzen duzu.
E. Ez da gomendagarria, gaitasun eta segurtasun sentsazio faltsua ematen dielako, eta horrek ez die mesederik egiten. Leku jakin batzuetara igotzera ohituta banago, hori egiteko gai naizela pentsa dezaket, eta agian ez nago horretarako prest. Eta, gainera, gauzak beren kabuz egiteak, errazenetik zailenera, beraiek baitira beren ikaskuntza-prozesua gidatzen dutenak, beharrezko trebetasun guztiak emango dizkie, adibidez, zuhaitz bat igotzera iristeko, baina baita gero segurtasunez jaisteko ere. Eta gero gaitasun sentsazioa dago, “lortu dut, nik lortu dut” hori oso ahalduntzailea da eta aurrera egiten jarraitzera animatzen ditu. Hori onartzen ez badiegu, beraiengan konfiantza garatzeko aukera kentzen ari gatzaizkie. Funtsean, ni, alde batetik, etengabe ikuskatzen ari banaiz eta, bestetik, haurrari toki jakin batzuetara iristen laguntzen badiot, oraindik ez dago leku horietarako prestatuta, transmititzen ari natzaio ez naizela haren gaitasunetan fidatzen.