Itxaro Mendizabalek idatzitako kolaborazio artikulutik tira egin dugu berarekin izandako elkarrizketan.

Pasa berri dugun pandemia honek, pasa berri, bai (nahiz eta denbora asko pasatu den iruditzen zaigun, ez dugu ahaztu behar duela urte bete oraindik maskara jarrita ibili behar genuela toki askotan), elikadura-nahasmenduen portaeren intzidentzia %30 igotzea ekarri duela esaten duten hainbat artikulu argitaratu dira.

Hala ere, nahasmendu hauetarako ‘radar’ berezi bat dugunok ez dugu horrelako artikulurik behar gure inguruan arazo (larri) hauek nola ugaritu diren konturatzeko. Garai batean ikasturte bakoitzeko 2-3 kasu ikusten bagenituen gehienez, orain koadrila bakoitzeko 2 kasu gutxienez badaudela esatera ausartuko nintzateke.  Izan ere, azkenean, pandemiak, etxean egote horrek, pasatako beldurrak, isolamenduak, elikadura eta kirol ohituretan aldaketek … gure bizitzetan eragin handia izan dute;  batez ere haur, nerabe eta gazteen artean.

Neure inguruan ikusi ditudan hainbat kasuz hitz egitea gustatuko litzaidake gaurkoan. Alde batetik, etxean egon garen denbora horretan jan eta egoteak pisua hartzera eraman dituenak daude;  pisua hartzeak ez du esan nahi osasunez gaizki daudenik, edo gehiegizkoa dutenik, gainera batzuei ondo etorri zaie, indartzeko beharra ere bazutelako, baina, eskolara itzuli eta bertan ikaskideen komentarioak jasan behar izan dituzte. Ikaskideenak, eta nola ez, kalean topo egiten dugun amaren lagun ahozabal horienak ere. Askotan ez da gehiago behar, nahiz eta zu ondo sentitzen zaren, kanpotik jasotzen dituzun mezu horiek mina ematen dute, eta nola zauden planteatzera eramaten zaituzte. Esaten dizuena sinistuta, eta hartutako pisu hori jaitsi nahian, jateari utzi eta konturatzerako elikadura-nahasmendu bateko zurrunbiloan atera ezinik zaude.

Beste puntan, etxean erabat isolatu eta jateari utzi diotenak egongo lirateke, hauei itxiera honek, geldi egoteak aurretik zeukaten beldurra areagotu diote, eta egote soilak gosea kentzen ziela argudiatuz, beraiek jaten zuten elikagaien kantitatea jaistera edo berezi jatera eraman ditu, hauetako askok baita ere, etxean kirol asko egin dute, eta honek pisua asko jaistera eraman ditu.

Pisu kontuak aipatu ditut, elikadura-nahasmendu batean, batez ere anorexia kasuan, hau baita ezaugarri nabarmenena; baina ez dugu ahaztu behar nahasmendu hauetan beste faktore asko daudela, beharbada hain nabarmen ikusten ez direnak, baina era berean larritasun berdina edo handiagoa dutenak. Buruko gaixotasunak diren momentutik, pisu-kontuei edo elikadura-aldaketei erreparatzeaz gain depresioa, ez-ohiko jokaerak, umore-aldaketak.. eta kasu batzuetan agerraldi-psikotiko edo paranoikoak ere ematen dira.

Pandemiak denoi eragin digu, bakoitzak ahal duen moduan kudeatu eta aurrera atera gara, eta orain pasatu dugun horren buelta datorkigu. Neure ustez gainera, hau oraindik hasi besterik ez da egin. Guraso bezala antenak piztuta izatea ezin bestekoa da, edozein portaera-aldaketa txiki detektatuz gero lehen bait lehen esku-hartzeak egiteko. Beti bezala, prebentzioan indarra jarriz.