Itxaro Mendizabal: gaizki dagoena entzuten ikasi behar dugu

Itxaro Mendizabalekin hitz egin dugu bere azken kolaborazioa oinarri hartuta. Bizipen pertsonaletan oinarritua idazten du askotan Itxarok eta azken idatzian suizidioaren gaia landu zuen. Tabuak apurtzeaz, entzuteko beharraz, gaizki egoteaz… hitz egin dugu.

Artikulu hau idazten, duela 15 bat egun hasi nintzen. Ez da erraza izan niretzako gai hau plazaratzea. Aurreko astea zen idatzia entregatzeko epemuga, baina aste honetan telebistan Ur Handitan saioan honetaz hitz egin behar zuela ikusita, aste beteko atzerapena eskatu nuen.

Azken aldian suizidio hitza tabu izatetik hitz egin daitekeen eta hitz egin behar den gaia izatera pasatu da. Pandemia alu honek gainera mahai gainean inoiz ikusi ez diren suizidio-tasak jarri dizkigu mahai gainean.

Anorexia suizidio geldo bezala deskribatu izan dut nik. Gure burua zigortu eta hiltzera arte eramaten gaituen gaixotasuna izatera iritsi baitaiteke.

Anorexiak depresio handia dakar eskutik, edo depresioak sortu ohi du anorexia. Batak bestea estuki lotuta darama, berdin da zein izan den aurrena sortu dena, eta depresio horrek zulo beltza.

Ez dakit inoiz hau publiko esatera iritsi naizen, baina gaixo pasa ditudan 20 urte hauetan suizidioarekin lotura duten 2 momentu aipatu nahiko nituzke. Irakurleari gogoratu nahiko nioke beti nire esperientzia oinarri hartuta idazten dudala, ez dela ezer zientifikoa, eta ez naizela gaian aditua.

Pertsona batek bere buruaz beste egiten duenean ingurukoak jota uzten gaitu. Espero ez dugun zerbait izaten da, detektatu ez duguna, konturatu ere egin ez garena. Hain gaizki zegoela pentsatzera ere iritsi ez garenean, joan egiten da maite dugun hori eta guregan ikaragarrizko erru sentimendua uzten digu.

Utzi gaituen pertsona horrek bere buruaz beste egiteko asmoa noiztik ote zuen jakin nahiko genuke.. zenbat denbora daramakin hori planeatzen. Baliteke urteak izatea, asteak, egunak… edo ez. Momentu puntual bateko ezin-egonak eraman gaitzake honetara.

Ni 15 urterekin hasi nintzen gaixotzen. 18 urte nituenean, ez nintzen ezer. Hutsaren hurrengoa sentitzen nuen nire burua. Inork maitatu ezingo lukeen pertsona. Mundu honetan egon edo ez, berdin zitzaidala uste dut. Baina inoiz ez zitzaidan burutik pasa sufrimendu horrekin bukatzeko aukera izan nezakeenik.

18 urterekin psikiatrikoan ingresatu ninduten. Ingresatuta pasa nituen hiru hilabete horietako egun batean izan zen argia piztu zitzaidan eguna. Taldeko terapia batean geunden, eta suizidio hitza atera zen. Oso terapia intentsua izan zen, lur-jota bukatu nuen. Handik ateratzean taldeko guztiei punta zuten gauza guztiak kendu zizkiguten gure zaintzaileek, josteko erabiltzen genituen guraizeak.. orratzak, hariak ere… eta aurreneko aldiz konturatu nintzen nire sufrimenduarekin bukatzeko aukera bat bazela.

Zorionez, beranduegi konturatu nintzen horretaz, eta terapia aurrera joan ahala, ideia hori ere burutik joan zen.

24 urterekin izan zen bigarren momentu puntual hori. Nire azkeneko ingresuan. Egun oso oso txar bat gogoratzen dut. Inoiz baino okerrago sentitzen nintzen. Hutsaren hurrengoa aipatu badut, oraingoan hurrengoaren hurrengoa sentitzen nuen nire burua. Egun osoa ohean negarrez pasatu nuela gogoratzen dut. Ez nuen altxatzeko indarrik, eta burutik pasatu zitzaidan berriro ingurukoak hobeto biziko liratekeela ni egongo ez banintz. Berriro ere, zorionez, momentu horretan kontrolpean nengoen.

Ez dakit bi egun hauetan aukera izan banu nire buruaz beste egiteko indarra izango nuen edo ez, baina pasarte hauek gogora ekarriz, konturatzen naiz, bere buruaz beste egiten duen pertsona horrek agian ez zeramala guri iruditzen zaigun moduan denbora asko gaiari bueltak ematen… ez daude seinale garbiak, eta inoiz ez da ingurukoen errua.

Aurreko batean telebistan txakurrei buruz hitz egiten hasi ziren, txakur batek normalean koskarik ez omen du egiten, baino koska egin nahiko balizu, ez duzu alde egiteko aukerarik izango. Ez dizu erreakzio aukera askorik utziko. Pertsona batek ere, horrelako erabaki bat hartzen badu, ez dizu abisatuko, egingo du, eta ezingo duzu ekidin.

Elikadura nahaste batekin gaixotzen den pertsonaren arrisku handi bat gorputzari eragiten dion kaltea izaten da, baina are handiagoa buruak sortzen diguna da. Gorputzari nahiko erregai ematen ez diogun momentuan, indarra galduko dugu, fisiko eta mentala.

Gaixotu den pertsona laguntzea ez da lan erraza. Lagundu hitza ere ez dakit erabiliko nukeen, kontentzio lana baita gehien behar duena.

Oraingoan ere, prebentzioan indarra jarri behar dugula esaten bukatu behar dut artikulua. Behin zuloan sartuta ateratzea zaila da eta (baina ez ezinezkoa).