Ixabel Agirresarobe ipuin kontalari usurbildarrak ia 30 urte daramatza ipuinak kontatzen. Umeentzako zein helduentzako saioak egiten ditu eta urte hauetan guztietan ipuinak aukeratzeko eta kontatzeko moduak aldatu egin direla uste dut.

Nerabeak ipuinak entzutera erakartzea ez da gauza erraza izango. Eduki erakargarriak aurkeztu behar dizkiezu, eta gustuko dituztenak hiri kondairak dira. Herri ipuinak direla esaten baduzu iruditzen zaie infantilak direla. Gaiak helduentzako ere badira eta umore beltzarekin lotuta apur bat. Erakarri egiten ditu adin horretako umeak. Iluntasun batean gertatzen diren gauzak, heriotzarekin zerikusia dutenak, gaiztakeria puntu horrekin…

Asko aldatu dira gauzak ipuin kontalaritzan urte hauetan guztietan? Ikaragarri aldatu da gauza. Oso gazte hasi nintzen, hogei bat urterekin, eta oinarritzen nintzen nire inguruko ipuinak kontatzera. Beti erakarri izan naute. Ni herri batekoa naiz eta gustatu izan zaizkit beti herri ingurukoak edo nekazaritza ingurukoak diren istorioak. Mitologiarekin lotutakoak, baina oso folklorikoak izan gabe.

Gaur egun, aldiz, asko lantzen dira gizartean dauden egoerak eta problematikak. Arrazakeria, parekidetasuna, jazarpena… Moldatu egin behar dira ipuinak. Istorio zaharrek lantzen dituzte gai horiek guztiak. Gertatzen dena da protagonistak aldatu direla. Lehen, esaterako, etxeko semea zen protagonista, eta gaur egun, zorionez, ikuspuntua alda dezake kontalariak. Etxeko alaba izan daiteke protagonista. Horrelakoak ari dira lantzen eta aldatzen.

Jazarpen kasuekin esanguratsua da. Lehen ez ziren gai horren inguruko ipuinak egiten, eta orain bai.

Harrera ona dute gazteen artean? Gustura entzuten dituzte. Ipuin kontalariak jarri behar du entzulearen lekuan eta eskaini behar ditu entzule horri entzutea dagozkion ipuinak, gaiak edo estiloak.

Neska baten istorioa kontatzen baduzu ezin duzu neska tuntun bat sortu. Aurreko ereduek gaur egun ez dute balio. Ez dira onartzen. Zaharkituta gelditu dira. Lehen neskak pinpirinak ziren eta lotzen ziren arintasunarekin. Hori bukatu da. Bukatu ba baita ere neskei erabakita ematea zer egin behar duten. Aldaketa horiek asko sumatzen dira.

Eta kontalariok ere zaindu egiten ditugu gauza horiek; izan ere, gauza batzuk hobetu baldin badira ere oraindik badago zer egin eta nork bere esparrutik berea egin behar du. 

Ahozkotasunak badu pisua adin horietan? Badaude ezaugarri batzuk. Adin horretan ematen du euskarak falta duela glamourra edo prestigioa. Hor badugu lana egiteko. Erakutsi behar dugu gure hizkuntzan ere egin daitezkeela gauzak ondo, gaizki eta erdipurdi. Egin daitezkeela beldurrezko gauzak, gauza dibertigarriak… Hizkuntzak erabiltzeko dira. Ematen du bisuala dena gehiago kontsumitzen dutela, eta erronka polita dugu hor.

Ipuin kontalari asko zaudete? Hasi nintzenean oso gutxi ginen, orain berriz mordoxka bat bagaude. Horrek aberastu egiten du panorama. Musikarekin bezala. Talde bakoitzak bere estiloa du eta talde asko badaude entzuteko, hobeto. Ipuin kontalari guztiak ez gara molde berekoak eta bakoitza bere nortasunarekin ari da. Aberasgarria da.

Eta pertsona nagusiei kontatzen zaizkie ipuinak? Niri asko gustatzen zait. Hor egon da eten bat. Bada belaunaldi bat ez duena ipuinik jaso. Gerora etorri da booma.

Behin, Usurbilen aiton-amonei kontatu nizkien ipuinak eta pribilegiatu bat sentitu nintzen. Adi-adi egon ziren. Benetan entzule onak dira. Jubilatu etxean izan nintzen eta heldu asko etorri ziren. Oso oso gustura egon ziren eta ni ere bai. Gertatzen dena da ez zaigula burutik pasa ere egiten pertsona nagusientzako ipuin saioak egitea. Eta ipuinak gazteentzako moldatzen diren moduan nagusientzako ere molda daitezke. Nik inoiz izan ditudan entzule onenetarikoak izan ziren.