Erditu ostean haurtxoarekin etxera itzultzeak kezka ugari sor ditzake guraso hasiberriengan. Baina ez dago izutzeko benetako arrazoirik. Gaurko lan honetan aurreneko egun horiek etxean arrakastaz gainditzeko ezinbesteko aholku batzuk eman nahi nituzke, baina ahaztu gabe, dena den, gurasoen sena, maitasuna eta zentzu komuna direla aste horietan erabili beharreko armarik onenak. Segidan ezagutu beharreko haurtxoaren ohiko arazo batzuk aipatuko ditut, kasu bakoitzean nola jokatu azaltzearekin batera. Eta amaitzeko han-hemen bolo-bolo dabiltzan uste faltsu eta gezur batrzuk desmuntatu nahi nituzke.

Ezinbesteko aholkuak

Haurtxoarekin etxera itzuli ondoren ondo funtzionatzeko, badira ezinbesteko ohar eta aholku batzuk, guraso guztiek kontuan hartu beharko lituzketenak:

  • Ordena pixka bat bisita kontuetan. Senide eta lagunek haurtxoa ezagutu nahian egindako bisitak eskertzekoak dira, baina batzuetan baita nekagarriak ere, eta endredua besterik ez dute ekartzen, muga eta ordutegi batzuk ezarri ezean. Beharrezkoa da, beste ezeren gainetik, gurasoen intimitatea eta haurtxoaren lasaitasuna errespetatzea, eta hori ia ezinezkoa gertatuko zaie etxekoei, etengabe bisitariei kasu egin beharrean badaude.

 

  • Aprobetxatu haurtxoaren loa. Gauak oso luzeak eta nekagarriak izan daitezke jaioberriarekin, zer esanik ez amak bularra ematen badio. Horregatik, egunean zehar komeni da gurasoek umearen erritmora egokitu eta lo dagoen orduak aprobetxatzea beraiek atseden hartzeko, eta ahal izanez gero baita lo egiteko ere.

TFGP.

  • Umearengan zentratu. Aurreneko asteetan gurasoen eta, batez ere, bularra ematen dion amaren arreta eta ardura osoa umeari eskaini behar zaio. Etxearen garbiketa, otorduen prestaketa edo gainerako etxeko lanak bikotekidean edo laguntzeko prest dagoen senide batean delegatu daitezke.

 

  • Zaindu elikadura. Aurreneko asteetan gurasoek ez dute beren buruez arduratzeko asti gehiegirik izaten, eta horregatik sarritan elikadura albo batera utzi eta ohitura ez oso osasungarriak hartu ohi ditutzte (desorduetan eta azkarregi jan edo otordu desegokiak egin). Eguneko otorduen txandak ez aldrebesten saiatu beharra dago, eta lasaitasunarekin jokatu gainera. Eta zergatik ez, eskatu laguntza amonei adibidez, hozkailua jaki goxoz betetako “taperrez” hornitzeko.

 

  • Baliatu besteen esperientzia. Ama, anai-arrebaren bat edo egoera beretik pasatu den lagun min bat laguntza izugarria izan daiteke guraso hasiberrientzat aurreneko asteetan. Horien esperientzia baliagarria izango zaie umearen zainketan oinarrizkoak diren hainbat alderdi (bainua, edoskitzea edo elikadura artifizialari buruzkoak, esaterako) edo umearen negarraren ingurukoak, beste batzuen artean, ikasteko.

 

  • Ez geratu etxean sartuta. Espezialistak kontrakorik adierazten ez badu, behin amak eta jaioberriak alta hartu dutenean, gurasoek paseo laburrak eman ditzakete etxetik kanpora, zuhurtzia erabiliz beti, noski. Irteera horiek, umearentzat mesedegarri izateaz gain, gurasoak lasaitzeko eta amak erditze ostean bere sasoi fisikoa berreskuratzeko balioko dute.

 

irudiaren iturria

Ezagutu beharreko umearen arazorik ohikoenak

Umea izan ondoren ospitaletik etxera itzultzean guraso azko kezkatuta egon ohi dira, beren umearen premia eta beharrizanen aurrean nola jokatu ez jakin, eta ez dutela erreakzionatzen asmatuko pentsatuz, arrisku-seinaleak identifikatzen ez dakitelako. Egia da Osasunaren Munduko Erakundeak jaioberriaroa, umearen aurreneko 28 egunak alegia, jotzen duela etaparik zaurgarri edo bulnerableena bezala haur txikientzat. Horregatik, osasuneko profesionalen aholkua eta laguntza bilatzea gomendatzen zaie guraso hasiberriei, bai haurdunaldian eta baita erditzea dela medio ospitalean egindako egonaldian ere, beren zalantza guztiak planteatu eta argitzeko.

Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak argitaratu duen ‘Tu bebé ya está en casa’ eskuliburuak (noizko horrelako dibulgazio-lan interesgarriak euskaraz?), haurtxo jarrioberriaren gurasoentzako gida moduan antolatuak, aurreneko hilabeteetan umeengan gertatzen diren arazorik ohikoenak jasotzen ditu, kasu bakoitzean nola jokatu behar den azaltzen duten aholkuak eskaintzeaz gain.

  1. Sukarra: haurtxoaren tenperatura 38 ºC-tik gorakoa dela ikusiz gero, pediatrarengana joatea komeni da, horrek umea aztertu eta diagnostiko egokia egin dezan.
  2. Onddoak ahoan. Ahoaren barrualdea, eta batzuetan baita mihia ere, estaltzen duten mantxa edo plaka zuri batzuk agertzen badira (aholegarra esaten zaie), zoaz pediatrarengana, eta honek jarriko dio tratamendu egokia haurtxoari.
  3. Gorakoak eta beherakoak. Normala da amaren bularretik edoski ondoren haurtxoak esne pixka bat kanporatzea ahotik, baina berrahoratzea izan ordez indar handiz egindako gorakoa baldin bada, hobe duzu pediatrarengana joatea.

Eginkaien eritmoa eta trinkotasuna oso aldakorrak dira, baina bolatxo batzuen antzekoak badira, gogorrak, litekeena da umeak idorreria edukitzea, eta hobe zenuke pediatrarengana eramatea.

  1. Azaleko lesioak. Pixohialak estaltzen duen azalean sarritan agertzen dira gorriuneak eta narritadurak, pixohialean egon ohi diren eginkarien eta pixaren hezetasunak eraginak. Horrelako kasuetan, kendu pardelak eta pixoihalak umeari eta eduki ezazu larrugorritan etxean.
  2. Sudurreko buxadurak. Mukiek haurtxoaren sudurra buxatzen dutenean, sudurra serum fisiologikoarekin garbitu daiteke, umeak hobeto arnastu dezan, eta mukiak gomazko udare batekin aspiratuko dizkiogu.

 

1. gezurra: esterilizatu egin behar da, infekzioak saihesteko

‘Zergatik lan egin arazten diegu amei behar baino gehiago?’ izeneko ikerketan argi eta garbi uzten du Elena Alcover pediatrak biberoiak, tetinak, txupeteak eta gainerako tramankuluak esterilizatzea ez dela beharrezkoa. Are gehiago esaten du, ahalegin hori alferrikako denbora-galtzea dela. Horregatik, hamarkada luzetan jaioberriarekin zuzeneko kontaktuan zeuden objektu horien desinfekzioa pediatrek egindako gomendio orokorra izan den arren, gaur egun gure herrialdean dauzkagun baldintza sanitarioek ez dute horrelako neurri bat justifikatzen.

Zer egin behar da, beraz? Baldintza normaletan, higienizazioa egokia izan dadin, biberoiak, tetinak edo txupeteak behin irakitea gomendatzen da, aurreneko aldiz erabili baino lehen. Hortik aurrera, aski da ondo garbitzea, etxeko gainerako tresnak bezala. Esterilizazioa baino, infekzioak saihesteko, garrantzitsuagoa da biberoia prestatu edo txupetea ukituko duen pertsonak eskuak ondo garbitzea objektuak manipulatu aurretik.

2. gezurra: haurtxoak, ondo abrigatuta beti

Jaio osteko aurreneko asteetan, haurtxoei kosta egiten zaie beren gorputzeko tenperatura erregulatzea. Horregatik, komeni da gorputzeko bero-galerak saihestea, hoztu ez daitezen, baina horrekin batera gehiegizko berokuntza ere saihestu behar da. Haurtxoak hotz edo bero duen egiaztatzeko, lepoko tenperaturari erreparatzea gomendatzen dute espezialistek. Gehiegizko izerditzeak umeak arropa gehiegi duela adieraziko digu.

Euskal Herriko Pediatria Elkarteak etxean 20 ºC eta 22 ºC arteko giro-tenperaturari eustea gomendatzen du egunean zehar. Eta gauez, haurtxoaren gelak ez du hotz egon behar, baina ezta beroegi ere. Ez da ahaztu behar gehiegizko arroparekin babestea dela arrisku-faktore garrantzitsuenetako bat bularreko haurraren bat-bateko heriotzean.

3. gezurra: haurtxoa ez da askotan hartu behar besoetan

Jaioberri bat besotan hartzea gauza berezkoa eta naturala da ama gehienentzat. Hala ere, sarritan entzungo dute ingurukoengandik ditxosozko “Askotan hartzen baduzu, besoetara ohitu egingo da” esaldia. Arazo bat ote da hori?

Adituen ustez, haurtxoa besarkatu eta besoetan hartzeak ez dakar inolako arrisku ezta ohitura txarrik ere haurtxoarentzat. Aitzitik, mesedegarria da. Neonatologoek amaren eta haurtxoaren artean azalaren bidezko kontaktua berehala ezartzea gomendatzen dute jaio ostean, edoskitzeari hasiera emateko faktore oso garrantzitsua delako. Amarekin ez ezik, ez litzateke batere txarra azalaren bidezko lotura goiztiar hori aitarekin ere ezartzea. Horrez gain, adituek diotenez besarkadek tenperatura erregulatu eta bihotz-erritmoa estabilizatzeko modua ematen diote haurtxoari, bere garapen intelektuala estimulatzeaz gain.

4. gezurra: haurtxoak negar egiten badu, gose denaren seinale

Haurtxoek maiz samar egiten dute negar, eta sarritan negar horren atzean gosea dagoen arren, ez da arrazoi bakarra. Beraz, ez zaio bularra edo biberoia eskaini behar negarrez hasten den bakoitzean, eta bai, ordea, beste aukera batzuk planteatu.

Negarra da haurtxoak bere premiak eta emozioak adierazteko duen modua, eta horregatik beste zeinu eta seinale batzuei adi egon beharko dugu, negarra interpretatzen jakiteko. Kasu batzuetan, jaioberriak nekatua dagoelako eta lokartzea kosta egiten ari zaiolako egingo du negar, edo are lo hartzeko mantra edo lelo moduan egingo ditu bere negar-intziriak. Bestetan, aldiz, jarrera txar batekin, pixoihal zikinarekin edo zarata gogaikarri batekin deseroso dagoela adierazteko seinale moduan ulertu behar dugu haurtxoaren negarra.

5. gezurra: haurtxoak erabilera-eskuliburu eta guzti etortzen dira

Pertsona bakoitza diferentea da, eta haurtxoekin ere gauza bera gertatzen da. Umearen portaeran edo berari eskaini beharreko zainketetan, aldez aurretik ezarritako pauta edo jarraibide batzuei itsu-itsuan men egiteak ez dauka inolako zentzurik, izan ere gerta baitaiteke batzuekin ondo funtzionatzen duena bestentzat baliagarri ez izatea.

“Haurtxoek hiru orduz behin jaten dute”, “bi hilabetekin sei ordu jarraian egiten dute lo” edo “bainuak erlaxatu egiten ditu” modukoak, esaldi oso ezagunak eta oso zabalduak dira, eta normalean intentziorik onenarekin esan ohi dituzte inguruko senide eta lagunek. Baina askotan, lagundu baino gehiago, nahasmena eta antsietatea sor dezakete zenbait gurasorengan. Jaiotzetik bertatik argi eduki behar baita haurtxo bakoitzak bere premiak dituela, bere erritmoa: beraiei erreparatzea aski da ikusteko ez direla aldez aurretik programa daitezkeen makinak.