Luis María Pescetti musikari, abeslari eta idazleak jolasaren inguruan idatzitako testu hau ekarri dugu euskarara eta Guraso.eus era.

Hezkuntza-sistema tradizionalak beti nahi izan du zientifikoa izatea, ardura berezia du honekin eta ez soilik zientifikoa izatearekin, baizik eta zientzia zehatz baten antza izateaz ere arduratzen da. Gutxiagotasun konplexu ilunen bat egon behar da asmo horren atzean. “Zientzian oinarrituta izateak” babesa ematen digu: ez gaude giza esperientziaren eremu etengabe aldakorrean, baizik eta zientziarenean, “Ezagutza objektiboak” ematen duen boterearekin. Horrela, gure diskurtsoa egiazkoa bihurtzen da, datu zientifikoek babesarekin, ilargitik eguzkirako distantzia edo uraren irakite-puntua bezain ziurra bilakatzen da.


Horrela, denbora eta energia kantitate izugarriak gastatzen dira metodoak eta plangintzak egiten, eta horiek, gehienetan, errealitatea harrapatzeko ahaleginean geratzen dira. Zeregin horretan laguntzeko eta  errazteko laguntza izan beharko litzatekeena, arreta eman behar zaion beste elementu bat bihurtzen da; ez da haur taldearen  erritmoa edo denbora  jarraitu behar, programarena baizik.


Baina ez da hor bakarrik geratzen: haurrekin egin nahi den edozerk “zientifikoki” eta programari dagokionez justifikatuta egon behar du. Orduan, jolasa azaltzeko liburuak agertzen dira, honako ohar hauekin: “Jolas honek memoria eta arreta garatzen ditu”, “Jolas honek koordinazio psikomotorra garatzen du”, “Koordinazioa espaziala  garatzen du”, “Talde-izaera lantzeko balio du”. makinak bagina bezala, olio botatzea behar duten engranaje eta botoiak izango bagenitu bezala.


Ipuinak mezu moralak transmititzeko tresna  gisa erabili ziren bezala, jolasak helburu pedagogikoekin erabiltzen dira. Berriz nabarmenduko dugu: jolasez mozorrotutako ikasgaiak haurrak beti antzemango   dituen tranpak dira.

Jakina, jolasek irakatsi egiten dute, baina ezinezkoa da jolas batean gertatzen den guztia hitzetara ekartzea, ipuin baten “mezua” zein den aurkitu  eta hitzetara itzultzea zaila den bezala. Ipuina zenbat eta hobea izan, orduan eta ezinezkoagoa da hori.


Material bikaina zuten  liburuak aurkitu ditut, baina joko bakoitzak zer garatzen zuen argitzen zuen zerrenda bat zutenak amaieran: maltzurkeria, azkartasuna, bizkortasuna, irudimena, erritmoa, kontzentrazioa, erreflexuak, arriskuarekiko gustua, eta abar. Akats larria da haurra garatu beharra dituen  ahalmen pilaketa moduan ulertzea (memoria, sentsorialtasuna, muskuluak, etab.).


Bi galdera egin behar dizkiogu geure buruari:


Zein da jolas bat, lantzen dituen ahalmenen arabera (memoria, arreta, etab.)  justifikatu behar dela uste  duen pentsamoldea?


Zein da konturatu ere egin gabe elikatzen ari garen giza ikuspegia?  (Kontzepzio mekanizista bat? Gizakia ekoizteko makina bat bezala ulertua?)


Eztabaidarako funtsezko gakoa da hau, gutxienez bakoitzak argi izan dezan zein ideiaren mesedetan ari den jartzen bere ahalegina.


Gurea bezalako gizarte gaixo batek bakarrik behar du justifikazio bat jolasa ahalbidetzeko.


Beste muturrean daude jolasa entretenimendurako  hutserako erabiltzen dutenak, distrakzio gisa, taldea oso asaldatuta dagoenean haurrak lasaitzeko balio duen tresna delakoan. Hau egitea piano bat liburuak eusteko edo egurrerako gitarra bat  sutarako erabiltzea bezala da; egin daiteke, baina onena galtzen ari gara.


Jolasa  oso osotasun konplexua da, eta hainbat alderdiri egiten die erreferentzia. Ez da trebakuntza tresna bat. Artelan baten antz handiagoa du: inork ez du koadrorik begiratzen kolore horiarekiko sentikortasuna garatzeko. Esan genezake jolas bat artelan bat bezalakoa dela (kasu gehienetan anonimoa eta kolektiboa), egiten denean bakarrik existitzen dena eta jolasten  dutenentzat, ez kanpotik begiratzen dutenentzat.

Jolasa garrantzitsua da poztasuna irakasten duelako, gure pasibotasunetik ateratzen  gaituelako eta besteekin partekatzeko egoeran jartzen gaituelako. Dantzek dantzarekin bakarrik konta daitekeen zerbait kontatzen diguten bezala, jolasak jolasek bakarrik irakasten duten zerbait irakasten dute, hitz bihurtzen ez dena. Jolasak elkar topatzeko giro aproposa  eskaintzen du, jarrera lasaia, minik eman gabe gure baldarkeriak erakusten dizkigu, talde bateko rol finkoak aldatzen ditu, bixitasun eta “pillokeri“  osasuntsua eta beharrezkoa txertatzeko beste modu bat da, esnatzeko, pizteko baliagarriak  da, “Bonba desaktibatzen dute”. Batez ere, eta ponpoxoegi  esateko arriskuaren jabe izanda , bizitasun mezu etengabea  da, jolasten dutenengan  iltzatzen dena , eta oinarrizko bizi-erregai moduko bat ematen duena.


Inauteriek bezala, geure aurpegiaz, gure izateko moduaz eta beste maskara eta rol batzuez ahaztera gonbidatzen gaitu jolasak. Agian ikusiko dugu beste batzuk ere badirela gugan, eta jolas horiek iratzarri egiten dituztela eta irteteko eta agertzeko  gonbita egiten dutela. Une batez, Borgesek hainbeste irrikatzen zuena lortuko dugu: gu geu izateari uzteak ematen duen lasaitasuna.
Jean Duvignaudek adierazten duen bezala, jolasa baliotsua da ezarritako ordena hausten duelako eta “kaos” batean jartzen gaituelako, eraginkortasunari, xedeari eta erabilgarritasunari buruzko kezka orotatik haratago. “Kaos” eremua, bizitasun eta freskotasun handiz betea.
Jolasaren justifikazioa jolasaren intentsitatean bertan dago, sortzen duen lilura asaldagarrian, bertigoan.
Ondo erabilitako jolas-jarduera bat eraldaketarako tresna indartsua da.
Jolasak alaitasunerako tresnak dira, eta alaitasuna, berezko balioa izateaz gain, askatasunaren tresna ere bada.