Hamazazpi urteko ibilbidea du Gurrutxagak (Azpeitia, 1972) Jokalari Anonimoen Elkarteko psikoterapeuta lanetan, Hernanin.

Hamazazpi urteotan asko aldatu du ludopataren profila?

Profila ikaragarri gaztetu da; neurri kezkagarrian, esango nuke. Hasierako urteetan, ehuneko handi bat 50 urtetik gorako gizonezkoak eta, batez ere, taberna girokoak eta makina txanponjaleekin lotutakoak izaten ziren. Gaur egun, gazteak dira, eta gehienek kirol zein online apustuekin dituzte arazoak.

Ze faktorek eragin dute aldaketa?

Teknologia berrien garapena funtsezko faktoreetako bat izan da. Mugak jartzea ia ezinezkoa da gaur egun. Gero, aisialdi ohituretan normaldu egin dugu lagunekin elkartu eta apustutxoak egitea. Kirolarekin mozorrotuta edo makillatuta, baina aisialdi moda bihurtu dugu, eta normaltzearekin batera arriskuaren pertzepzioa galdu dugu erabat.

Zergatik garatzen dute jokoarekiko adikzioa pertsona batzuek eta beste batzuek ez?

Ahalegina egiten da argitzeko ea herentzia kontu bat den, baina, egia esan, ez dago ondorio garbirik. Nik ikasitakoen eragina nabarmenduko nuke. Euskaldunon artean aspaldikoa dugu apusturako joera, eta ikasitako ohituren indarra hor dago. Gero, hori eboluzionatzen joan da eta beste faktore bat gehitu da: nork ez du dirurik behar? Kontua, batez ere, faktore emozionalekin dago lotuta; hutsuneekin, ihes egiteko beharrarekin, emozio pizgarrien beharrarekin… Bakean edo lasai dagoenari ez zaio bururatzen diru gehiago lortzeko jokoan hastea. Ludopatia, bestetik, ezkuta daitekeen adikzioa da. Hasiera batean, behintzat. Hala da. Sakoneko arazo bihurtu arte, ikusezina da.

Zenbat aldiz edo zenbat diru jokatu behar da astean ludopata izateko?

Askotan, kopuruarekin lotzen dugu larritasuna, eta ez da kopuru kontua, baizik eta bulkada bati eusteko gai ez izatea. Orduan, ze prozesu gertatzen da adikzioa garatzen duen pertsona batengan? Ez dut kontu teknikoetan katramilatu nahi, baina prozesu neurologiko bat da. Bereizi behar dira substantzia duten adikzioak eta substantziarik gabekoak. Lehenengoen kasuan, ia berehala antzeman daitezke erreakzio fisiko batzuk. Substantziarik gabeko adikzioen kasuan, ez. Egon badaude, baina ez dira berehalakoan nabaritzen. Pertsonaren bizitza bahitzen joaten den ezkutuko degenerazio bat da, eta hasten dira gezurrak, urduritasunak, lo egiteko arazoak… Dirukontuek ez dute koadratzen… Eta, azkenean, ondorio fisikoak agertzen dira. Orduan konturatzen dira gertukoak.

Zein da aurre hartzeko gomendioa?

Pantailak debekatzea, jokoan egiten duten lagunekin ez elkartzea… Nire ustez, ez dira aukera errealak. Lehenengo eta behin, informazioa eta kontzientziazioa behar dira. Eta arriskua oso handia bada, komeni da inguruko norbaitek arazoaren berri izatea euskarri modura jokatzeko. Ezin dira seme-alabak une oro kontrolatu, baina, lagunak apustuak egitera badoaz, interesgarria litzateke joatea komeni ez zaion horrek lagun bat izatea alboan, une horretan bakarrik ez gelditzeko.

Nola lantzen duzue ludopatia?

Bi talde ditugu: kaltetuak eta senideak edo lagunak. Elkarrekin egin behar dute arraunean, baina premia ezberdinak dituzte. Ni bigarren taldearekin aritzen naiz. Talde terapiak dira, eta nork bere gorabehera emozionalak konpartitzen ditu. Senideak hilean behin etortzen dira eta kaltetuak astean behin. Hilabetea zelan joan den, zer nolako gorabehera emozionalak izan dituzten. Helburua da babes bat eskaintzea.

Senideen kasuan askotan prozesu konplexuak izaten dira. Senideei lan bikoitza eskatzen zaie. Lagundu egin behar dute, eustea eskaini behar dute, baina aldi berean sentitzen dituzte amorrua, haserrea, pena, konfiantza eza… Hori dena jaso eta bideratu egin behar da.

Gaixotasun kronikoa da. Bizitza osoan egon behar da adi?

Ba, gertatzen dena da adi egoteko modu ezberdinak daudela. Jokatzeko tentaldia, gogoa eta antsietatea oso handiak direnean adi egoteko ezinbesteko modu bat da ahalik eta diru gutxien eramatea poltsikoan. Orain, behin egoera bideratzen denean eta bizitza berrantolatzera heldutakoan beharrezkoa da ludopata dirurik gabe ibiltzea beti? Ba, akaso ez. Norbera kontziente izatea eta ingurukoen begirada adi hori egotea nahikoak izan daitezke. Soluzioa izan daiteke tentsio egoerak sortzen direnean norbera adi egotea ahuldade horren aurrean zer nolako joera hartzen duen.

ERLAZIONATUAK

Josu Viana: “Ludopatiak duen gauzarik txarrenetarikoa da ia ikusezina dela”