Ilazki Gainzak eta Nerea Uriak osatzen dute Kalaka Komunikazio Parekidea proiektua. Aurten kaleratu dute Emariak izeneko liburua. Emakumeak dira bertan protagonista, eta hamar emakumeren biografia eta bi kolektiboren erreferentziak jasotzen dituzte bertan.

Emakume edo kolektibo horiek historian zehar egin dituzten eta kontatu ez diren lorpenak, aldarrikapenak eta esperientzia ezberdinak jaso dituzte bertan.

Liburua salgai dago hemen

Nori zuzendutako liburua da Emariak?

Gurasoei, irakasleei eta azken finean haurrekin kontaktuan dagoen edozein pertsona helduri zuzendatutako argitalpena da. Azken finean, heldu gehienok ez dugu emakume erreferenteen berririk jaso. Gizonezkoak bai, aspalditik baina emakumeekin ez da berdin gertatu.

Emakume erreferenteak edukitzea garrantzitsua da?

Zalantzarik gabe, autoestimurako, etorkizuneko proiektuetarako, neska-mutikoen arteko harremanak berdintasunean oinarrituak izan daitezen… Eredu batzuk edukitzea garrantzitsua da baita ere isolatuta ez sentitzeko. Ideia da lehenengo helduok jasotzea informazio hori eta gero umeei helaraztea.

Antzerako baliabide asko dago?

Faltan bota ditugu. Gutxi daude eta euskaraz oraindik ere gutxiago. Eta garrantzitsua eta beharrezkoa ikusten dugu gaur egun horrelako materiala eskuragarri egotea.

Zein da liburuaren egitura?

Hamar emakumeren biografiak jaso ditugu eta horrekin batera bi kolektibo aukeratu ditugu. Gainera, eremuka sailkatu ditugu. Bi kolektiboak dira etxean lan egiten duten emakumeak eta sufragistak. Eta gero datoz askotariko emakumeen biografiak. Saiatu gara oso ezagunak ez direnak aukeratzen ezagutzen ditugun gutxi horiek baino gehiago ere badaudela erakusteko. Eta mundu osokoak aukeratu ditugu. Amaieran ariketak jarri ditugu baliabide pedagogikoa ere izan dadin liburua.

Nola egin duzue aukeraketa?

Aniztasuna eskaintzen nahi izan dugu eta jarri ditugu bi euskal herritar; Elbira Zipitria eta Josefa Molera. Gero, zortzi emakume nazioartekoak dira eta bi kolektiboak dira.

Gaia etxeetara eramateko ere egin duzue lan hau…

Kezka, egia esan, handia badago: berdintasunean nola hezi. Erreferenteak edukitzeak helburu ezberdinak ditu: emakumezkoek historian zehar izandako lorpenak baloratzen erakusten dugu. Neska-mutikoek ezagutzen ez badituzte lorpen horiek pentsa dezakete ez direla egon eta bigarren mailakotzat hartzen dituzte emakumeak.

Emakumeak egon dira eta badaude, eta Interneten informazio pila aurkituko dugu. Eta helduok ere egin behar dugu autokritika hori. Zergatik ez dugu lan hori egiten? Datua 2017koa da. Ikerketa bat azaleratu zuen ikasketa liburuetako erreferenteen %75 gizonezkoak direla. Hala, akaso tokatzen zaigu informazioa bilatu eta emakumezkoen berri ere ematea.

Emariak liburuan daude emakume horietako batzuk, eta modu jakin batean aurkeztu ditugu gainera. Baina badaude gehiago eta ikuspegi aldaketa horretan gurasoak ere aktibo izan gaitezke.

Neskak zein mutikoak hezi behar ditugu parekidetasunean, gainera

Noski, eta baliabide kontua dago hemen. Ipuinekin ere gertatzen zaigu. Badaude ez sexistak direnak, baina jakin egin behar dugu zeintzuk diren eta non aurkitu. Askotan gurasook nahi dugu berdintasunean hezi, baina ez dakigu nora jo. Kalakan ematen ditugun saioetan hori ikusten dugu. Liburu hau izan daiteke horretarako laguntza txiki bat.

Neskatila bat izan daiteke astronomoa nagusitan.

Hori da. Edo kimikari edo dena delakoa. Badaudela erreferente batzuk non islatu daitezkeen. Eta liburu honek erakusten du baita ere oztopoak beti daudela. Oso polita da ametsak edukitzea eta ametsak betetzea, baina beti daude oztopoak.

Emariak liburuak argi erakusten du hori. Emakume hauek oztopo asko izan zituzten. Batzuetan testuinguruagatik, beste batzuetan emakumeak zirelako… eta bai askotan iruditzen zaigu neskak heztearekin nahikoa dela, baina mutilak ere konturatu behar dira emakume erreferenteak badaudela eta beraien adineko neskak paretxuak direla, eta berdintasunean eraiki behar dituztela beraien arteko harremanak. Neska batek esaten badu futbolaria izan nahi duela ba denek ulertu behar dute posible dela.

Eta beste kontu bat. Garrantzitsua da mutikoek ere emakumezko erreferenteak edukitzea.  Mutilekin ere lantzen ez badugu kontu hau hanka motz geldituko da hezkidetza lanketa hori.

Oztopo ugari aurkitu dituzue liburua lantzerakoan?

Badago bateren bat noiz hil den ez dakiguna, esaterako. Edo informazio ofiziala topatzea kosta egin zaiguna. Iturri batzuk zenbait blogarik idatzitako testuak izan dira, edo dauden irudiak oso mugatuak dira… Bai, oztopoak izan ditugu. Baina guk ere ez dugu horregatik atzera egin eta egokia iruditu zaigu aurkitu ahal izan dugun informazioarekin biografia horiek argitaratzea.

Emakume asko utzi dituzue kanpoan?

Bai. Aukeraketa bat egin dugu hainbat irizpide kontuan hartuta. Esate baterako garai ezberdinetakoak izatea nahi genuen, leku ezberdinetakoak…

Guk aukeraketa bat egin dugu eta proposatzen dugu nork bere bilduma egitea. Zergatik ez? Emariak abiapuntu bat da, eta edozein bidetarako gainera. Zergatik ez dira eskoletan herriko emakume erreferenteak landuko? Etxe bakoitzean ere egin daiteke emakume erreferenteen bilduma bat.

Eskolaz eskola ibili ohi zarete. Bada gurasoen artean nahi bat gai honetan eragiteko?

Kezka handia da, baina falta dira ereduak eta baliabideak… Eskoletan ere gai pila landu behar dituzte ikasturtean zehar eta berdintasunarena gai sakona da. Aldatzen du zure ikuspegia eta lan egiteko modua eta momentua ere izan behar du; izan ere, gauza bakoitzak bere momentua du.

Gurasoak horrelako gaiak lantzeko interesa badute errazagoa izan daiteke etxean. Eskoletan gertatzen da hezkidetzaren lanketa oso lotuta dagoela gaiarekiko irakasle bakoitzak izan dezakeen motibazioari, eta ahal duten neurrian egiten dute.

Liburuaren egitura

  • Hitzaurrea
  • Giza eskubideen borroka (1): Etxean lan egiten duten emakumeak
  • Giza eskubideen borroka (2): Sufragistak
  • Ekintzailetza: Melitta Bentz
  • Zientzia: Alexandriako Hipatia
  • Kirola: Junko Tabei
  • Elektronika: Hedy Lamarr
  • Zinema: Alice Guy
  • Musika: Miriam Makeba
  • Hezkuntza: Elbira Zipitria (euskalduna)
  • Kimika: Josefa Molera (euskalduna)
  • Biologia: Wangari Maathai
  • Sormena: Leona W. Chalmers
  • Ariketak