Lo kanten atzean dagoenaz!
Lo kantak; gure haurrak lasaitzeko era goxo batean abesten ditugun abesti sinple eta goxoak.
Baina batzuetan, doinu goxo hauen atzean hitz makabroak ere aurkitzen ditugu. Guraso helduok izaten ditugun sentipenen isla agian??
Iritzi honetakoa da Kathy Henderson iidazlea, berak Hush Baby, haur kanten bildumarako munduko kultura ezberdinetako haur kantak bildu zituen. Bere iritziz haur kantek, gurasoei ere laguntzen die beraien egoera pertsonalari haurre egiten; haurrak lo hartu ezin duelako sentitzen duten frustrazioari edo lo faltaren nekeari erantzunez.
Idazle honek dio munduko haur kanta guztiek ezaugarri komun batzuk badituztela, musika eta hitzak dituzte, musika lasaigarria izatean da. Munduko kantuetako hitzek aldiz oso gai ezberdinak jorratzen dituztela dio.
Badira lo kanta humoretsuak, janariari buruzkoak, munstroen gainekoak…
Bestalde Hendersonek dio lo kantak betidanik egon direla eta literatura zaharrenean ere aurkitu dituztela ikerlariek adibide ezberdinak.
Oier Gorosabel Eibartarrak ere honetaz hitz egiten du bere Lo hadi aingürüa… ¡copón ya! Idatzian eta adibide ezberdinak ere eskaini zituen.
Berarekin ere hitz egin genuen gai honen inguruan Gurasoak irratsaioan.
Bolon bat eta bolon bi
bolon putzura erori;
erori bazen erori,
ezta geroztik ageri.
Y si el negro no se duerme
Viene el diablo blanco
Y zas le come la patita
Chacap, chacap, chacap,
Chacap, chacap, chacap,
Lay laray la la laray la
Aro gaitza dük kanpoan ta aita itxasoan.
Beha zak haize beltza mehatxükaz ari
Zer gaü aldi lüzea, zoinen etsigarri
Harritürik ikara niz lotü kürütxeari
Otoitzez jinkoari egin dezan argi.
Duérmete, niño mío,
que viene el coco,
y se lleva a los niños
que duermen poco.
Loa, loa txuntxurrun berde
loa, loa masusta.
Aita guriak diru asko du
ama bidean salduta.
A la ru ru, nene,
a la ru ru ya,
duérmete mi nene, duérmase ya.,.
Duérmase mi negro, cara de pambazo,
que si no se duerme
le doy un trancazo…
Munduko hizkuntza eta haurren arteko erlazioa jaio aurretik hasten omen da, haurrek amaren tripa barruan daudenean ere entzuten dituzte amaren hitzak. Eta ama hizkuntza eta amaren hizkuntzak esanahi berdina izan ez arren, badago hizkuntz harreman berezi bat ama eta haurraren artean.
Honegatik ez da harritzekoa lo kantuetan haurrak lokartzeko hitzak, negarra isiltzekoak edo haurrei ausardia, itxaropena bezalako baloreak sustatzekoak izatea askotan.
Kultura bakoitzak lo kantuetan gai ezberdinak lantzen ditu eta hauei helburu ezberdinetarako erabiltzen dituzte. Seri kulturako lo kanta honetan, adibidez, ez da haurrak lo hartzeko kantatzen edo negarra ekiditeko. Neska txikiei ausardia, indarra, eta borrokarako grina sustatzeko baizik etorkizunean munduko arazoei aurre egiten jakiteko.
Beraz lo kanten doinuak eta haur eta helduaren arteko harreman goxo ritmiko hori, kultura guztietan berdintxua den harren, hitzei dagokionez denetariko adibideak aurkitu ditzakegu.
2010. urtean, bikote batek La Furgonana izeneko proiektua habiatu zuen, Hego Amerika zeharkatu zuten haurren eskubideen egoera behatzen. Haur kantak ere bildu zituzten, jatorriko hizkuntzan asko eta asko.
Kultura ezberdinetako lo kanten bilduma da, bertan munduko hizkuntza eta cultura ezberdinetako abestik entzuteko aukera dugu.
Argazkia: Oliver Belarga – CC BY-NC-ND 2.0