Golden 5 heziketa programaren bultzatzailea da Lera; egitasmoaren helburu nagusia da ikasleen zein irakasleen motibazioa hobetzea.
Baikortasuna kutsatzen du Maria Jose Lerak. Oñatiko Txantxiku ikastolara berriki egindako bisita baliatu dugu zenbait galdera egiteko.
Zein da sekretua: nola hobetzen da motibazioa?
Umeen lorpenak eta gaitasunak txalotzen ikasi beharko genuke. Ohikoena izaten da gabeziak nabarmentzea, eta eskolan ere hori gertatzen da. Baina motibazio eza, azken finean, sintoma bat besterik ez da. Sorkuntza, iniziatiba, pentsamendu kritikoa, segurtasuna… sustatu nahi baditugu umeak gustura eta motibatuta egon behar du eskolan. Nola lortzen da hori? Lorpenak txalotuz eta zailtasunak gainditzeko baliabide egokiak eskainiz.
Psikologian ikerketa eta teoria asko daude honen inguruan. Umeak emaitza hobeak ditu eskolan gustura sentitzen denean, taldean bere lekua duenean, eta bere buruarekin ondo sentitzen denean. Nola lortzen da hori? Ba gaitasunak indartuz, eta ez hainbeste zailtasunak edo gabeziak. Baikortasunetik motibatu behar da. Lortu behar dugu guztiak distira egin dezan, nahi eta kasu batzuetan apur bat gehiago igurtzi beharko dugun.
Sistemak ez du hori ahalbidetzen?
Hezkuntza sistema formalak badu mendi batetik gora eta oraindik ere sariaren eta zigorraren eredua jarraitu ohi du. Ariketa gainditzen baduzu saria duzu —nota ona, prestigioa…—, eta gainditzen ez baduzu zigorra —nota txarra, etiketa…—. Sistema horrek ematen ditu emaitzak baina epe laburrean. Frogatuta dago epe luzera ez dela eraginkorra. Eskola, gainera, eremu publikoa da. Ezintasunak eta zailtasunak behin eta berriz nabarmentzen baditugu, azkenean, segurtasun eza eta autoestimu arazoak sortzen ditugu. Helburua bada motibatzea eta ume guztien gaitasunei zukua ateratzea animatu eta lagundu egin behar ditugu. Baikortasunetik. Mezuak behar du: “Zuk ahal duzu!”.
Kanpotik motibatu izan dugu orain arte —saria/zigorra—. Gure planteamendua da motibazioak erronka pertsonaletik etorri behar duela. Aldaketa txiki batzuekin emaitza handiak lortzen dira: begietara begiratu, konplizitateak eraiki, intereseko gaiak proposatu, ahotsa eman, beharrezkoa duten laguntza eskaini… Irakasleak lan handiagoa egin behar du, akaso, baina pena merezi du. Guztiak gara gai, guztiak ahal dugu!gu
Baina batzuetan umeak ezin du, edo ez da heltzen. Nola jokatu behar dugu orduan?
Erronkak planteatu behar dira, eta gainditu daitezkeen ariketak ipini. Irakasleak edo gurasoak eskaileratxo egokia diseinatu behar du horrelakoetan; hau da, ariketa plangintza egokia egin. Zailtasun berri baten aurrean lehenengo saiakera ezin da sekulako porrota izan. Hor zerbait gaizki planifikatu dugu, eta umearen motibazioan eragina izango du.
Irakaslegoaren jarrera garrantzitsua izango da horretan?
Oso garrantzitsua. Inguru honetan oso irakasle onak dituzue, oso motibatuta daude. Proiektua martxan dugu baita ere Palestinan —Zisjordanian zein Gazan— eta oso ondo funtzionatzen du. Irakasleak motibatuta daudenean oso erraza da aurrera egitea. Erresistentzia oso gutxi daude eta aldaketa txiki horiek martxan jartzen dituzte.
Zailagoa da motibazio gutxi duen irakasleekin. Erresistentzia asko dituzte, aldaketa txikiek emaitza txikiak ematen dituztela diote… beti doaz justifikazioak topatzen ez duela funtzionatuko esateko.
Baina hemen ez duzue arazo hori. Irakasle oso onak dituzue, eta gainera, hobeak izan nahi dute.
Eta gurasoei zer esango zenieke ikasturte hasiera honetan?
Etxean askotan saria/zigorra dinamikarekin jokatzen dugu. Arazoak sortzen dira eta ohikoa da, gainera, sortzea. Baina ez dugu ahaztu behar gu garela gure seme-alaben erreferente nagusia. Uste dut tokatzen dela esatea: “Ikusi hau gaizki egin duzu, baina nik berdin maitatzen jarraituko dut beti”. Gehiago txalotu beharko genituzke ondo egindakoak eta gehiago lagundu zailtasunak dituzten alorretan. Esaterako, ez du ohea egin baina arropa jaso ba. Ba esan: “Ze ondo jaso duzun arropa, orain ohea egingo dugu”.
Eta neska-mutikoei, zer esango zenieke?
Oso onak direla. Guztiak. Kontua da, batzuetan ez dakigula ikusten. Kooperazioan sinisten dut, ez lehiakortasunean. Gizakiaren garapen osoa nahi badugu, hori da bidea.