Adimen emozionalari buruzko hitzaldia izan da astean Arrasaten, Herri Eskolako Guraso Elkarteak antolatuta. Baikarako hezitzaile Nekane Jacintok eskaini zuen eta oso gustura gelditu ziren bertaratutako gurasoak, euren kezkak eta zalantzak argitzeko aukera izan zutelako.

Zer da adimen emozionala eta zertarako balio du?

Denok adimen anitzak ditugu eta hauek, naturan, zenbaki edo logikan, hitzetan, irudietan, musikan… trebeak egiten gaituzte. Bakoitzak bata ala batzuk garatuagoak izango ditu, baina honek ez du esan nahi besteak hobetu ezin dituenik (denak entrenamendu bidez areagotu daitezkeelako). Hauetaz gain, badago adimen mota bat emozionala dena eta hau izango da, pertsonengan eta norbanakoarengan trebe egingo gaituena. Horrela, gure emozioetan eta besteen emozioetan arreta jartzeak, zuzenean ongizatea dakar gure familia zein bestelako testuinguruen arlo ezberdinetan. Hau dela eta, argi dago adimen emozionalean trebatzeak, gure egunerokotasunean duen ezinbestekotasuna; gure burua hobe ezagutu eta ulertzeaz gain, besteekin ere izango ditugun hartu-emanak egokiagoak izango baitira.

Noiztik ekin behar zaio heziketa emozionalari? Adimen emozionala txikitatik lantzeak positiboki eragin dezake nerabezaroan eta etorkizunean?

Haurrak, oinarrizkoak eta unibertsalak diren zenbait emoziorekin jaio direla esan ohi da; hain zuzen ere, tristura, poztasuna, beldurra, haserrea, nazka eta harridura. Hauek guztiekin jaiotzeak, badu bere arrazoi esanguratsua; alegia, hauek sentitzeak, arriskuez babesten gaituelako. Esate baterako, beldurra sentituko ez bagenu, arriskuak ez genituzke antzemango eta kaltea uneoro jasoko genuke edo nazka ez sentitzeak, adibidez, edozer gauza jatera eraman gaitzake.


Emozioak bizitzeko lehen unea familia dela kontuan harturik, argi dago, heziketa emozionalari jaiotzatik ekin behar zaiola. Beraz, honen trebatzerako gero eta txikiagoa izan, hobe; emozioen erantzunen aurrean gero eta baliabide gehiago garatuko dituzte eta nerabe batek bizi dituen gora-behera guztien aurrean, aurretik honetan hurbilpena izan badu, nolabait bere barruko ezinegon eta kezkak modu egokiagoan kudeatzeko aukera gehiago izango duelakoan nago. Nahiz eta azken hau erabat ezin ziurtatu, ditugun bizipenak ere oso anitzak izan daitezkeelako, etorkizunera begira izan dezakeen onura azpimarratzekoa da.

Nola lagundu diezaiekegu seme-alabei euren emozioei izena jartzen?

Emozioa, estimulu batean aurrean bat-batean guregan sortutako aldaketa batzuen ondorioz emandako erantzuna bada, lehenik, aldaketa hauek ezagutzea ezinbestekoa izango da. Hauek, edonolakoak izan daitezke eta bakoitzarengan, ezberdinak izan daitezke; hala nola, ahots tonuaren aldaketa, hotza ala beroa sentitzea, bihotz taupaden erritmo aldaketa, keinu zehatzen bat… Aipatu bezala, hauek ezagutzea funtsezkoa da, emozio prozesuaren hasiera detektatzen lagunduko digulako eta ondorioz, sentitzen dugun emozio hori identifikatu eta honi izena emango diogu. Haur baten lehen urteetan, bereziki gurasoak izango dira emozio hauei izena jarriko diotenak, ondoren seme-alabak hauen izenak pixkanaka ikasiz. Egia bada ere, eskolak zeregin honetan zeresan handia izan dezakeela, baina oso lagungarria da, gurasoak ere, bere seme-alabekin izandako komunikazioan zein elkarbizitzan, beraiek izatea beren emozioen adierazpenarekin hasten direnak, seme-alabek hau eredu har dezaten.

Eta nola ulertu eta kudeatu?

Emozioa identifikatu dugunean, hurrengo pausua, hau ulertzea izango litzateke. Hain zuzen ere, ulertu behar dugulako emozio horren zergatia, azken finean, gure burua ezagutzea. Gure emozioek arrazoiak izan ohi dituzte, baina agian ez da lan erraza, gure barrukoei begiratzea eta are gehiago, hauek onartzea. Emozioen prozesuak segundo gutxi batzuk besterik ez du irauten, horregatik, seme-alabei egunerokotasunean bizi dituzten prozesuen inguruan hausnarketa bideratzen lagundu behar diegu. Hau horrela izanik, kudeaketa egokia izandako emozioak oinarri gisa hartuko ditugu ikaskuntzarako balio eta motibazio bezala eta bereziki zentratuko gara, kudeaketa ezegokia izandako prozesuetan, hauen inguruan alternatibak bilatzen laguntzeko. Zenbaitetan, behin eta berriz emozio baten aurrean erantzun ezegoki berdina ematen denean, argi dago, hori aldatzeko aukeraren bat izatea nahi badugu, aurretik prestatu beharko dugula. Honetarako, arestian aipatutako gorputz aldaketak identifikatuak izango ditugu, gure kudeaketarako martxan jarri behar dugunaren seinale edo alarma izango direlako, eta, hau etorri bezain pronto, entrenatu dugun erantzuna praktikan jartzen saiatuko gara. Emozioak egunean hainbeste aldiz sentitzen ditugunez, beti aukera berriak izango ditugu erantzunak pixkanaka egokiagoak izan daitezen; batez ere, egindako esfortzuak goraipatuz eta ez hainbeste azkeneko emaitza.

Nola irakatsi amorrua, tristura, haserrea edota poza sentitzen dutenean hau adierazten?

Uneoro gure seme-alaben emozioak onartu beharko ditugu, beren pertsonak onartzen ditugun bezala. Ez onartu edota limitatu beharra dagoena da, batzuetan emandako erantzun ezegokiak. Horrela, beraiek behar izandako edozein adierazpen egiteko bidea irekita izango dutenaren baieztapena izango dute, hauen aurrean inolako ukatzerik jasoko ez dutela argi izanik. Bestalde, emozio gehienek energia ematen digutenez, hau kanalizatzea izango litzateke bidea, baina tristuraren kasuan, honen sentipenak guztiz kontrakoa eragiten digunez, honi aurre egiteko bidea ezberdina izango litzateke; hau da, tristura bizi duen haur bati, poztasun momentuak bilatzen lagundu beharko diogu, adibidez, berarekin jolasten, haurrari oreka osasuntsua mantentzen lagundu izanik.

Uste duzu orain arte eman izan zaiola duen garrantzia adimen emozionalari?

Dagoeneko, familietan emozioei gero eta arreta gehiago ematen zaiolakoan nago, baita eskoletan ere. Hala ere, guraso gehienok ez dugu gure haurtzaroan heziketa emozionala oinarrizkotzat bizi izan eta honek, trabak eragin ditzake bi alderdietan: lehena, guri ez zaigulako erraz egiten zenbaitetan gure emozioen adierazpena eta ondorioz, ulermen zein kudeaketarekin gauza bera eta, bigarrenik, gure seme-alabei honen ikaskuntzan laguntzerakoan beti ere ez ditugu laguntza edo formaziorako guneak topatu izan. Hau guztiarengatik, gurasoek ere heziketaren parte gisa adimen emozionalean trebatzerako prestaketa izatea ezinbestekotzat jotzen dut.

Gurasoak seme-alaben bidelagun izateko, zer hartu beharko lukete kontuan?

Seme-alabek emozio ezberdinak bizi behar dituzte eta honetarako testuinguru babestua baieztatzen dugun heinean, emozio ezberdinei aurre egiteko baliabideak areagotzen joango dira; guraso izateak, besteak beste, seme-alabei akonpainamendu eta segurtasun afektiboa eskaintzean datza. Baita erronka honen arrakastarako gakoa ere.