Ana Zendegi psikoterapeutak nerabezaroari buruzko kolaborazioa idatzi du Puntua aldizkarirako.

Denok pasa gara nerabezarotik, edo pasako den norbait daukagu alboan. Gaur egungo gizartean, nerabezaroak kritika eta estereotipo negatiboak jasaten ditu askotan, eta horrek bizi-etapa horren ikuspegi desitxuratua dakar. Helduei eragiten dieten arazo sozial eta psikologiko asko nerabeei egozteko joera dago, hala nola antsietatea eta depresioa, erantzukizunik eza eta portaera arazotsuak. Hala ere, ikuspegi sinplista eta negatibo horrek funtsezko errealitate bat alde batera uzten du: denok izan ginen nerabeak gure bizitzako uneren batean.

Funtsezkoa da onartzea nerabezaroa trantsizio eta hazkunde garaia dela, eta gizabanakoek askotariko aldaketa fisikoak, emozionalak eta sozialak izaten dituztela. Etapa horretan, gazteek beren nortasuna eraikitzeko lanari aurre egin behar diote, beren buruaren hainbat alderdi eta munduan duten lekua aztertuz. Prozesu hori, nahiz eta naturala eta giza garapenerako beharrezkoa izan, konplexua eta desafiatzailea izan daiteke.

Horretaz gain, funtsezkoa da ulertzea nerabezaroa ez dela banakako fase bat soilik, baizik eta gizartean eraikitako fenomeno bat ere badela, gizartearen arauek, balioek eta igurikimenek moldatua. Nerabeei, beren esperientzia pertsonalek ez ezik, hazten diren gizarte-inguruneak ere eragiten die; familia, eskola, komunikabideak, kuadrilla eta, oro har, komunitatea barne. Norbanakoaren eta gizartearen arteko elkarrekintza horrek laguntzen du nerabeen identitatea eratzen eta esanahiak eta balioak eraikitzen.

Identitate krisia

Nerabezaroak ere identitate-krisia du ezaugarri, Erik Eriksonen garapen psikosozialaren teoriaren funtsezko kontzeptua. Etapa honetan, gazteek nor diren eta etorkizunean zer izan nahi duten definitu behar dute. Prozesu hori bereziki desafiatzailea izan daiteke askotariko aukerak eta itxaropenak dituen mundu batean, eta horrek nahasmena, antsietatea eta barne-gatazka eragin ditzake. Nortasuna bilatzeko, hainbat rol, balio eta sinesmen aztertu behar dira, bai eta autonomia eta autoritate-figuren mendekotasuna negoziatu ere.

Etorkizunaren oinarria

Gainera, garrantzitsua da aitortzea nerabezaroa eboluzio-une erabakigarria dela eta aldaketa biologiko, kognitibo, emozional eta sozial esanguratsuak dituela ezaugarri. Aldaketa horiek eragina dute nerabeek inguruan duten munduarekiko hautemateko eta harremanak izateko moduan, eta, horrez gain, eragina dute nerabeen portaeran eta erabakiak hartzean. Nerabezaroan ezartzen dira helduaroko osasun mentalerako eta ongizate emozionalerako oinarriak, eta horrek nabarmentzen du garrantzitsua dela garapen-aldi kritiko horretan gazteei laguntza egokia eta baliabideak ematea.

Nerabezaroa kritikatzean eta gazteak estigmatizatzean, haien garapena eta ongizatea zailtzen duten aurreiritzi eta estereotipo kaltegarriak betikotzen dira. Bizitzako etapa horri dagozkion zailtasunak aitortu beharrean, heldu gisa aurre egiten diegun arazo asko nerabeengan proiektatzen dira. Hori bidegabea izateaz gain, eragotzi egiten du gazteek dituzten premia eta erronka espezifikoak benetan ulertzea.

Garrantzitsua da gogoratzea heldu gisa ditugun esperientziak berez lotuta daudela nerabe gisa izan ditugun bizipenekin. Lotura hori ukatzea gure historiaren funtsezko zati bat ukatzea da, eta estigmatizazio- eta diskriminazio-ziklo bat iraunaraztea. Nerabeek, nolabait, eurei laguntzeko, ulertzeko eta baliabideak emateko beharra dutela esaten digute, beraien modura, baina, askotan, hori esaten ari dira beraien ekintzen bitartez. Beraien osasun mental eta ongizaterako euren bizipen eta hanka sartzeak ulertzen eta egitura baten barruan kokatzen saiatzeak guztioi egingo digu on. Egia da nerabeen jarrera askok, gehienbat, taldean aurrera eramaten diren jokabideek, zarata edo mugimendu asko ekar dezaketela, baina, uste denaren kontra, gaur egungoak ez dira lehengoak baino okerragoak. Beste forma edo itxura bat hartu dezakete, edo momentuan momentuko baliabideen arabera desberdin ikus daitezke, baina denek dute funtsean gauza bera: izaera propioa eta krisi egoeran dauden ume-heldu trantsizioan dauden pertsonak.

Ikasketa fasea

Gainera, funtsezkoa da nerabezaroa mila aukeren etapa bat dela onartzea. Aldi horretan, gazteak garapen- eta ikaskuntza-fase batean daude, eta fase horretan euren interesak esploratu, trebetasunak garatu eta harreman esanguratsuak ezar ditzakete. Nerabezaroaren alderdi negatiboetan zentratu beharrean, gazteen hazkundea, autoadierazpena eta ongizatea sustatuko dituen giroa sustatu behar dugu.

Laburbilduz, nerabezaroa ez litzateke arazo –esango nuke, pandemiaz geroztik, gainera, ideia hori handitu egin dela, beraien zaurgarritasun emozionala eta osasun mentalaren garrantzia handitu den heinean ere– gisa ikusi behar, giza garapenaren prozesuan ezinbesteko etapa gisa baizik. Funtsezkoa da nerabeen inguruko estereotipo eta aurreiritzi negatiboei aurre egitea eta etapa horrek gizabanako bakoitzaren bizitzan duen balioa eta garrantzia aitortzea. Hori egitean, gizarte ulerkorrago, inklusiboago eta solidarioago baterantz lan egin dezakegu adin guztietarako. Azken batean, funtsezkoa da nerabezaroaren ezaugarri diren esperientzien konplexutasuna eta aniztasuna aitortzea.