Uda heltzear dagoela, Kode_Eskolan Euskal Herri osora irekitzen diren programa berriak jarri dituzte martxan, 8 urtetik gorako gaztetxoentzat. Aurten Etxetik programatzen proiektua, udaleku teknologikoak eta Mintza Gipuzkoan izeneko proiektua eskainiko dituzte. Izen-emateak zabalik daude dagoeneko eta Kode_Eskolako koordinatzaile den Nerea Atxegarekin izan gara.

Nolako eskaintza prestatu duzue aurtengo?

Aurtengo udan gertatu zaiguna izan da pandemiaren eraginagatik ezin izan ditugula antolatu urteroko campus teknologikoak. Orona Fundazioarekin, azken sei urteetan antolatu izan ditugu campus teknologiko horiek, beti umeen eskolako oporraldiekin bat etorriz; bai Gabonetan, Aste Santuan eta baita udan ere. Baina osasun protokolo zehatzen eraginez, ez da posible izan aurten egitea. Orduan, alternatiba gisa, planteatu genuen, gure egitasmoaren funtsa da alfabetizazio digitala, burujabetasun digitala, eta horretarako, kultura digitala landu, horiek sustatzeko eta zibersegurtasuna lantzeko eta sortzaile izateko teknologikoki, programatzen irakasten dugu, batez ere bideo-jokoen eta robotikaren inguruan. Gero badauzkagu beste adar batzuk ere.

Orduan filosofia hori guztia, eta sinisten dugulako horren behar ikaragarria dagoela, eta pandemiak kalte handia egin die gaztetxoei kontu horiekin, iruditzen zitzaigun oso beharrezkoa ematea aukera bat udan gailu eramangarri batean, chromebook batekin gehienetan, udako etxean, oporretan, edo kanpora joaten ez diren umeendako, edo autokarabanan… udako alternatiba bezala, modu ludiko batean eta aske batean –aske esan nahi du bakoitzak bere erritmora egiteko–, programatzen ikasteko online ikastaro batzuk eskaintzea.

Etxetik programatzen da egitasmo horren izena, ezta? Zer eskaini duzue bertan zehazki?

Hor daude zazpi ikastaro, merkeak dira, eta bakoitzak deskargatzen ditu hainbat bideo, horietan jasotakoak jorratzen ditu irakasle edo tutore batekin eta gero izango ditu tutorearekin saio batzuk zalantzak argitzeko, badagoelako feedback pertsonalizatu bat ikasleen eta tutoreen artean.

Udaleku teknologikoak ere eskainiko dituzue.

Bai, hori egiten dugu Aldundiarekin eta hor egiten duguna da lehen esan dizudan filosofia horrekin guztiarekin, programatzen irakasten diegu gazteei, bai bideo-jokoak eta baita robotak ere. Hondarribiako Juan Sebastian Elkano aterpetxean egingo ditugu aurten. Hor gero zeharka daude beste konpetentzia batzuk, esaterako, elkarbizitza. Ume horiek aterpetxe batean egoten dira, gauak ere bertan pasatzen dituzte, eta astebeteko elkarbizitza egiten dute.

Hirugarren ekimen bat ere baduzue: Mintza Gipuzkoan.

Hori oso berria da, nahiz eta formula ez den berritzailea, eta pixka bat desberdina ere bada. Baina guk Kode_Eskolaren ibilbidean ikusi dugu nahiz eta gure seme-alabak D eredukoak izan ia denak eta abar, zenbaterainoko gaztelerarako joera duten eta erabilera aldetik komunikazio galera handia ari dela gertatzen azken urteetan paradoxikoki, zeren inoiz baino gehiago ikasten dute euskaraz, eta ezagutza, teorian behintzat, inoiz baino altuagoa eta zabalagoa da, baina ez dute erabiltzen. Horren barruan, pentsatu genuen ze ona izango litzatekeen eremu soziolinguistiko desberdinetako umeak eta gaztetxoak elkartzea. Lurralde arrakala handi bat dago; ez da berdina izaten Zaldibikoa edo Barakaldokoa, eta zergatik ez horiek elkartu? Zazpi lurraldeetara zabaltzeko proiektua da gainera. Iparraldean ere badago jendea nahi duena, Sehaskaren ingurukoak-eta, interesa dutenak eta defizit horrekin. Eta zergatik ez etorri Goierrira mingaina erabiltzera? Eta ikustea bizi daitekeela euskaraz. Hor gero esan nahi dut, kultura urbanoaren eta landa kulturaren kontaktua izatea garrantzitsua dela. Baita lurraldearen ezagutza ere. Izan ere, adibidez, Irunen dago ume pila bat Alkiza ezagutzen ez duena. Aurreko batean egin genuen inkesta bat eta harrigarria da 15-16 urteko gaztetxoek ez dakite Alkiza non dagoen.

Gurasoek ulertzen dute programazioari buruz, robotikari buruz… ala umeek dakite gehiago horri buruz, gurasoek baino?

Umeek ez dakite uste duguna bezain beste, hori da lehenengo puntua. Dakite mugikorra erabiltzen konpultsibotasun handiarekin, eta sare sozialetan egiten duten erabilera oso mugatu hori, badakizu zein arazo dagoen baita ere pornografia kontsumitzen dutela oso gaztetan… Jakin, jakin, sortzaile izaten, tripetan zer dagoen eta zein gauza polit egin daitezkeen teknologia digitalarekin, ez dakite uste dugun bezain beste. Zu egon zaitezke liburutegi batean, eta inoiz liburu bat hartu ez. Bi gauza dira; lengoaia idazten ez dakite, hau da, kodea idazten ez dakite. Dakite dauden ikuspuntu kontsumista handi batekin egindako produktuak kontsumitzen. Gurasook uste dugu: “Ze artistak diren!”, baina ez da hainbesterako, oso errazak dira erabiltzeko. Orduan umeek ez dakite hainbeste, umeek alfabetatze digitala jaso behar dute. Hori da gure erronka.

Eta jakin behar dute urrats digitalarekin kontuz ibiltzen, zer jartzen duten sarean, hodeian, kontu handiarekin, ze hori ere ez dakite. Gertatzen da gurasoak nola ezjakinak diren arlo horretan, ezin izan ditugula hezi. Eta irakasleak ere, bataz beste 50 urtetik gorako irakaslegoa dago adibidez Euskadin, eta gu ez gaude oso jantziak gai horietan. Hor sortzen da linbo bat eta umeek azkenean erabilera txarra egiten dute gehien bat; ez dakite hainbeste robotikaz, ez programazioaz eta umeek ez dakite eta ezta gurasoek ere. Egia da geroz eta guraso gehiago daudela sentsibilizatuta orain esaten dizudanarekin.

Orduan umeendako ere garrantzitsua da alfabetizazio digital hori jasotzea.

Ikaragarri, bai. Zergatik? Gehiago eman behar dugulako ekosistema horretan, eta ez baldin badakizu idazten, ezin duzu ezer gaineratu, egin dezakezun gauza bakarra da hartu eta kontsumitu. Orduan ikaragarri inportantea da. Umeek eurek sortu beharko lukete, da guk idazten ikasi genuen bezala, da mundu digitalaren idazketa, eta ez baldin badakizu idazten, ezer gutxi sor dezakezu. Oso beharrezkoa iruditzen zait. Eta ezagupen maila horrek gainera, kritiko egiten zaitu. Hor kaka pila bat dago eta bereizten jakin behar da.

Momentu honetan umeak daude gaixotuta pandemiaren kontu honekin: ari dira esaten baita ere miopia pila bat egongo direla hemendik hamabost urtetara, izurrite bat egongo da, eta ez hori bakarrik; psikologikoki autoestimu aldetik, hor geratzea pantaila batean, zure burua handitzea pantailaren bidez eta gero aurrez aurreko harremanen galerarekin… Ez dira txorakeriak. Makinekiko –mugikorra, ordenagailua, eramangarria– landu behar dute beste jarrera bat. Hori da gure filosofia.

Zuek autobus ibiltariak izan dituzue, lehen aipatu dituzun campus teknologikoak… baina uste duzu gaur egungo hezkuntza sisteman, eskoletan ere, gai tronkala izan beharko litzatekeela kodearena?

Bai, dudarik gabe. Eta uste dut ikastetxeetan ere badagoela sentsibilitate hori, baina gertatzen dena da oraindik formazioa daukan jende askorik ez dagoela eta kostatzen ari da pixka bat, uste baino mantsoago goaz. Baina nik uste, ikastetxeetan bertan eta pedagogiaren arlotik-eta, badagoela horren kontzientzia.