Aretxabaleta eta Eskoriatzako 13 eta 16 urte arteko gaztetxoen artean, %32k marihuana kontsumitzen du. Horixe ondorioztatu dute San Juan de Dios ospitaleak bi herrietan egindako inkestatik. Ospitaleak eta UDA kirol elkarteak elkarlanean dihardute drogen prebentziorako proiektu batean. Hirugarren urteari ekin dio egitasmoak. Iaz, substantzien kontsumo ohituren inguruko galdetegiak osatu zituzten familiek; eta orain, emaitzak aurkeztu dituzte jendaurrean. San Juan de Dios ospitaleko erizaina da Olaia Arrese.

Olaia Arrese San Juan de Dios ospitaleko erizaina da.

Nolakoa izan da familiei eginiko galdetegia?

Substantzien kontsumo ohituren inguruko galdetegia erantzutea boluntarioa izan da. Beraz, guk Aretxabaleta zein Eskoriatza osoan zabaldu genuen deia. Azkenean, 141 gurasok erantzun digute inkestara. Galdetegi honetan familiako funtzionalitatea eta gurasoen jarreraren inguruan galdetu diegu.

Zeintzuk izan dira galdetegitik ateratako ondorioak?

Profilari dagokionez, gurasoen %30a komunikatzaileak dira, hau da, nerabeen segurtasuna eta autoestimua hobetuko lukeen ikuspuntu bat. Beste %30tik batzuk komunikatzaile, babesle eta kontrolatzaile bezala definitu dira. Bigarren profil horrek ziurtasun eza sortzen du nerabeengan, eta aldi berean, lasaitasuna gurasoetan. Izan ere, adibidez, seme edo alaba momentu oro non dagoen jakiteak segurtasuna ematen die gurasoei, baina nerabeak kontrolatuak sentitzen dira.

Bestalde, beste %20a komunikatzaile babesleak dira. Guraso profil hori kontraesan handi bat bihurtzen da nerabeentzako; izan ere, alde batetik asko komunikatzen dira, baina gehiegi babesten dute. Modu honetan definitu diren guraso gehienak emakumeak izan dira. Eta gainontzeko %20a komunikatzaile kontrolatzaileak dira, hau da, konfiantza gutxi daukatenak nerabeengan. 

Datu guzti hauek ikusita ezin da esan zein profil den onena edo zein txarrena. Gurasook dakiguna eta ahal duguna egiten dugu, beti pentsatzen gure semearentzat edo alabarentzat hoberena dena. Galdetegi hau ez da epaiketa bat, baizik eta datuak hartu, hauetatik ikasi eta lanean jartzeko abiapuntu bat.

Inkestaren bigarren atalean familia funtzionamenduaren inguruan galdetu duzue. Zeintzuk izan dira emaitzak eta ondorioak?

Gurasoen %51ak familia nahiko funtzionaletan bizi direla erantzun dute. Beste %47ak familia “funtzionala” dutela adierazi dute eta guraso oso gutxi batzuk “ez-funtzionala”.

Erantzunetatik bi ondorio atera ditugu; etxeetan ez dela lana proportzionalki banatzen eta beste familiek erabilitako planteamenduak ez ditugula ikusi ez eta kontutan hartzen. Eta azken finean, arazo bat konpontzerakoan edota egunerokotasunean, beste familiek zer egiten duten jakitea interesgarria izan daiteke. Eskoriatzan guraso talde bat sortu da gai guzti honetan lanean jartzeko eta idealena Aretxabaletan ere beste bat sortzea izango litzateke. Proiektu hau guraso gabe ez baita ezer ez.

Nerabeen inkestan azaldu zenuten substantzien kontsumoaren normaltasunak kalte handia egiten duela . Kasu berdina al da gurasoekin? Gurasoek normaltzat jotzen dute substantzien kontsumoa?

Norbaitek substantzien kontsumoa normalizatu baldin badu nagusiak izan gara. Nerabeek guk erakutsitakoa hartu dute. Kalean normalki kontsumitzea ez da nerabeek egin duten gauza bat, nagusiok onartutako gauza bat baizik. Nerabeen inkestan argi geratu zen kontsumitzaileen eta ez kontsumitzaileen arteko alde handietako bat familiaren funtzionamendua zela. Orduan, familien funtzionamenduen arabera irteten dira egoera ezberdinak. Nire ustetan nagusiok normaltzat hartzen dugu egoera hau, nahiz eta ez konturatu. Beste aldera begiratzen dugu sarritan. Denok dakigu eskola inguruetan nerabe batzuk kontsumitzen egoten direla, baina ez dugu ezer egiten. Gurasoek egoera normalizatzen dugu eta nerabeek egoera aprobetxatzen dute. Errua ez da bakarrik nerabeena, guk zerikusi handia dugu guzti honetan.

Proiektuaren hirugarren urtean zaudete. Nerabeei zein gurasoei inkestak egin dizkiezue… Zein da hurrengo pausua?

Lehenengo urtean nerabeekin egin genuen lan, iaz gurasoekin eta aurten gizartearen txanda da. Prozesu guzti honetan bildutako informazio guztiarekin nerabe, guraso eta gizarte osoaren elkarlana lortu nahi dugu, arazoa mahai gainera atera eta gizartea mugiarazi nahi dugu. UDA kirol elkarteak zein udaletxeak egiten duen lana ezinbestekoa da, orain herriari zabaltzea izango litzateke hurrengo pausua.

Zein da gizarteari eman nahi diozuen mezua?

Umeak norberarenak dira, baina gurasoak lanean jarri behar gara. Nik ospitalean lan egiten dut, erizaina naiz, eta gero eta gazte gehiago etortzen dira patologia dualekin –sustantzia bati lotutako patologia psikiatrikoekin–, eta ez da logikoa; gero eta azkarrago hasten dira kontsumitzen. Guzti honetan zerbait egin beharra daukagu, eta guraso moduan milaka gauza egin ditzakegu. Kontua ez da zigortzea, ez eta debekatzea ere. Gurasoen artean hitz egin behar dugu eta gaia lantzen hasi. Udalak mugitzen hasi dira, UDA bezalako kirol elkarteak ere… gurasoak falta dira!