Zer da autismoa?

Autismoa eta EAN (Espektro Autistaren Nahasmendua; gaztelaniaz TEA-Trastorno del Espectro Autista) terminoak neurogarapenaren nahasmendu konplexuen multzo bati egiten die erreferentzia. Nahasmendu horiek, interakzio sozialeko zailtasunak dituzte ezaugarri, hitzezko eta hitzik gabeko komunikazioa, jokabide errepikakorrak, izaera estereotipatuko interesak eta jarduerak barne. EAN terminoak autismoa espektroaren nahasmendua dela esan nahi du, eta horrek pertsona bakoitzaren arabera, zeinuen eta sintomen hasiera eta izaera aldatu egiten direla esan nahi du eta sintoma hauek arinak edo larriak izan daitezke.

EANa 3 motatan sailka daiteke:

• Nahaste autista (batzuetan autismo klasikoa esaten zaio).

• Asperger sindromea (Asperger nahasmendua ere esaten zaio).

• Zehaztu gabeko garapenaren nahasmendu orokortua, autismo atipikoa ere deitua. Diagnostikoa nahasmendu autistaren edo Asperger sindromearen irizpide batzuk betetzen dituzten haurrengan ezarri ohi da, baina ez guztietan.

EAN diagnostikoa duten pertsona askok, arazo intelektualak edo kognitiboak dituzte, mugimenduaren koordinazioarekin arazoak dituzte, arreta eskasiaren eta hiperaktibitatearen nahasmendua eta loaren alterazioak ere izan ditzakete; hala ere, beste batzuek talentu handia dute eta ikaskuntzaren zenbait arlotan nabarmentzen dira.

Autismoaren espektroko nahasmenduen konparaketa:

Zergatik igo da EANren nagusitasuna? Kausak:

Nahiz eta gaur egun EANren diagnostikoa inoiz baino haur gehiagorengan ezartzen den, ez dakigu zehatz hori, diagnostiko-irizpideak aldatuta eta nahasmendu horiei buruzko kontzientziazio handiagoaren ondorioz, benetan arazo horien nagusitasuna handitzearen edo EANren definizioa zabaltzearen ondorio den.

EANren kausei buruzko teoria asko proposatu dira, baina oraindik ez dago azalpen zehatzik nahasmendu horien jatorriari buruz.

AENen zantzuak eta sintomak haur txikiengan

EANen zeinuak eta sintomak oso indibidualak dira. Jarraian adierazten diren alarma-zeinuren bat duen edozein haur EANn espezialista den aditu batengana bideratu beharko litzateke, ebaluazio diagnostiko egoki bat egin dezan eta beharra izanez gero, disziplina anitzeko tratamendu batekin hasteko (psikomotrizizta, logopeda, psikologoa, eta abar).

• 12 hilabete beteta dituenean, ez du zezelka hitz egiten eta bere izenagatik deitzean ez du erantzuten.
• 14 hilabete beteta dituenean, ez du eskuarekin agur keinurik egiten eta ez ditu bere intereseko objektuak eskuarekin seinalatzen.
• 16 hilabete bete dituenean, ez ditu hitzik esaten, ezta 24 hilabete beteta dituenean, esaldi esanguratsurik esaten ere.
• Ez ditu gurasoen aurpegiak imitatzen, ezta irribarre egiten diotenean irribarrerik egiten ere.
• Ez du begiradarekin kontakturik ezartzen.
• 18 hilabete bete dituenean, ez du simulazio-jokorik egiten (adibidez, panpin bat elikatzeko simulazioa egin).
• Eskuen hegal-mugimenduak edo gorputzaren kulunka-mugimenduak erakusten ditu, edo birak ematen ditu zirkuluetan.
• Ez du beste haurrekiko interakziorik erakusten.
• Ez du besarkadarik ematen, eta ez die besarkadei erantzuten.
• Besteei entzuten dizkien hitzak automatikoki errepikatzen ditu (ecolalia).
• Obsesiboki errepikatzen ditu hitzak edo esaldiak.
• Jostailuak edo bestelako objektuak lerrokatzen ditu.
• Jostailuekin beti modu berean jolasten du.
• Aldaketa arinen ondorioz erraz haserretzen da.
• Objektu baten zati batekiko interes berezia erakusten du, hala nola jostailuzko kotxe txiki baten gurpilekiko adibidez.
• Gauzen soinuen, usainaren, dastamenaren, itxuraren edo ehunduraren aurrean oso ohikoak ez diren erreakzioak agertzen ditu.
• Aurrez ikasitako gizarte-trabetasunen edo komunikazio-trebetasunak galtzen ditu.

Diagnostiko eta tratamendu goiztiarrak funtsezkoak dira EAN duten haurrei laguntza eraginkorra emateko. Baita, gurasoek ezagutzen ez duten egoerara egokitzeko eta behar duten laguntza jasotzeko, informazioa te baliabideak eskeintzea ere.