Oraindik argitaratu ez den egitasmo bat ekarri nahi izan dugu gaurkoan Guraso.eus egitasmora. 1545 argitaletxean egosten dabil NOR proiektua eta honetaz hitz egiteko Xabi Salaberriarekin hitz egin dugu.

Zerk egiten zaitu NOR?

Proiektuaren izenak dioen bezala, eleberri ilustratu honek nortasunaz, identitateaz hitz egingo du; sexu-identitateaz eta transexualitateaz, bereziki. Eta, liburu batek (eta are gutxiago horrelako gai batek) adinik ez badu ere, bigarren hezkuntzako nerabeak izango ditugu buruan liburua ontzeko garaian.

Literatur lan bat izango da NOR, eleberri ilustratu labur bat, eta literatur lan gisa irakurlearentzat gozagarri izatea da proiektuko lan-taldea osatzen dugunon helburu nagusia. Gozagarri izatea, ez dugu erronka makala! Baina, hori gutxi balitz, hausnarketarako eta elkarrizketarako pizgarri izatea ere nahi genuke. Eleberriak hainbat ideia eta irudi iradokitzaile eskainiko ditu testu eta ilustrazioen bidez, nerabeen arteko harreman, bizipen eta gogoetek lagunduta.

Zentzu horretan, proiektu honen matazak baditu hari-mutur gehiago: eragin egin nahi du, eraldatzailea izan nahi du; gogoeta bide berriak eskaini nahi dizkio irakurleari, leihoak zabaldu, airea garbitu. Antiojo berriak eskaini baino, begiradak jarri nahi ditugu zalantzan.

Ekaitz Goikoetxea aipatu du xabik elkarrizketan eta berak idatzitako bertso batzuk ere ekarri nahi izan ditugu. Haur transexualitatea da gaia, eta bertso hauekin Mungiako XXIII. San Antontxu bertsopaper lehiaketa irabazi zuen.

EMATEN DUGUNA GARA

1.- Lurra ez da uste bezain
ireki eta zabala,
mundua ta mundutarrak
ezagutzen joan ahala,
nornahi arinki epaitzen
hasten gara berehala,
ni ere sufritua naiz
mihi gaiztoen itzala…
Orain Naizen elkartetik
egin arren eginahala,
hamar urteko alaba
transexual bat dudala
onartzen dut onartzea
asko kostatu zaidala.

2.- Utikan Hazte oir ta
Abascalen mesprezua!
Ez da inongo sindrome
ez ezeren konplexua,
bestelakoa da gure
eguneroko mezua,
askea, askatzailea,
anitza, koloretsua…
Garenaren aldarria,
kanporanzko barne sua,
nork bere modura bizi
beharreko prozesua,
egiten duguna eta
gaituena da sexua.

3.- Maiz ikusi dut alaba
ilea motz eramaten,
ikaskideei gartsuki
ez naiz mutila esaten,
oraina zuri-beltzeko
iraganaren luzapen,
ez dakit guk horrenbeste
jasan ote genezakeen.
Izan ere gizarte zis,
heteroarautu baten
begi-belarriek entzun
eta ikusi gaitzaten,
guk ez dugu azalpenik
eman beharrik izaten.

4.- Bi potro badituk eta
maripurtzil, purtzilmari,
ameskeriak haizatu
ta gizon portatu hadi!
Sustantibo zaurgarriak
adjektiboen atari,
ez al gara lexikoa
gehiegi bortxatzen ari?
Arrazoi duzu Elaxar,
arrazoi duzu Anari,
jendarte honek ezartzen
dizkio traba ugari
bere buruaz beste bat
egin nahi ez duenari.

5.- Ume batek soinekoak
baldin baditu begiko,
bere alde femeninoa
gara dezala ta kito.
Zenbat bereizketa, arau
eta estereotipo,
mugak jartzen dizkiegu
aukera dugun aldiko…
Zakila duten guztiak
ez direlako mutiko,
ez ditzagun haur guztiak
ur tanta berean ito,
begiratzen badiegu
ez ditugu ikusiko.

6.- Denontzat gerrarik eza
ez da izaten bakea,
sartzeko nahiz irteteko
izan liteke atea,
mundua dago ertz, erpin
ta ñabarduraz betea,
askatasuna da lotu
behar gintuzkeen katea.
Ezin da genitaletan
bildu identitatea,
bizarra, zintzurra edo
ahots tonalitatea,
berdintzen gaituena da
desberdinak izatea.

7.- Ilargiak eguzkia
limurtzen duen antzera,
haizeak hegan darabil
pinpilinpauxen bandera;
hamarkada bakarrean
lortu duguna hauxe da:
erantzuna gu garenez,
geu izatea galdera.
Neska zakildunak mutil
aludunekin batera,
zorionez pasa dira
karka batzuk gorabehera,
pentsaezin izatetik
pentsagarri izatera.

8.- Berdin dio neska, mutil,
semea edo alaba,
bizitzak eskaintzen ditu
geltoki hainbat parada.
Ni zergatik beldurtzen naiz
bera zoriontsu bada?
Errealitatea bat
eta bakarra al da ba?
Mesfidantzak mesfidantza,
begiradak begirada,
babesa, samurtasuna,
adorea, besarkada…
Garena ematen dugu
ta ematen duguna gara.

9.- Berendiaren semea,
gure alaba laztana,
genero jariakor, zis,
trans, queer, gay zein lesbiana,
erdiminetan igaro
ondoren urte andana,
funtsezko da talde eta
banakoen elkarlana.
Betiko atzean utzi
nahi dugunez iragana,
ostadarrean hurbildu
ditzagun elkarrengana
beraien izan beharra
ta gure beharrizana.