Haurraren lehen jolasa, ziurrenik, amaren bularrarekin eta begiratzen duten begiekin egiten duena da. Ondoren bere gorputzarekin jolasten hasten da, aldi berean besteren objektua dena eta ez dena, eta ondoren bere ohetxoan aurkitu dezakeen guztiarekin. Haurraren lehen mugimenduekin hasten da iraultza.
Denborarekin gauzak aldatzen direla esaten dute. Lehen kalean jolasten zen, orain gelan. Lehen pilotarekin jolasten zen, orain ordenadorearekin.
Sinpleegia iruditzen zait baieztapen hori, hutsalegia. Lehen esaten nuen be- zala, jolasa oso kontu konplexua da eta ezin da hutsalkeriaz tratatu. Eta jolasaren banalizazioa gertatzen ari da, helduak jolasaz jabetu diren neurrian. Lehen jolasa ez zen gure ardura, haurren kontua zen. Helduek apenas sartzen zuten muturra. Batzuetan jostailuak sortzen laguntzen zuten, besterik ez.
Jostailuaren merkatu bat dago, eta horrek izugarri aldatu du heldu, haur eta jostailuen arteko harremana. Seme-alabekin oso denbora gutxi pasatzen dutelako hainbat gurasorengan pizten diren erruduntasun sentimenduak baretzeko funtzioa betetzen du, sarri, jostailuak.
Zoritxarrez, balioa duen objektu bihurtu da jostailua, eta duen balioaren arabera, zaintza afektiboaren ordezko gisa erabiltzen da. Paradoxikoki, jostailuen balioa kontrakoa da: merkeenak edo batere balio ekonomikorik ez dutenak, dira baliotsuenak. Beti esaten dut lokatza dela jostailuaren prototipoa: ez da ezer, baina dena izan daiteke, dena egin baitezakegu. Ez dut esan nahi lokatza haurrentzako jolasa bakarrik denik, baina ondo legoke haurrei lokatz zati bat oparitzeko ohitura berreskuratzea. Zoriontsuak izango lirateke haurrak, haien amak ez horrenbeste…
Parametro gisa erabiltzen dut lokatza: jostailuek lokatzaren antza badute, onak dira. Badira onak diren jostailuak, aukera ugari eskaintzen dutelako. Pilota ona da, joko indibidualak eta kolektiboak egin daitezkeelako. Era askotara jolas daiteke pilotarekin. Panpina jostailu ona da, harekin hitz egin dezakedalako, nire alaba, nire ama, nire andereñoa… nik nahi dudana izan daiteke. Jakina, panpinak hitz egiten duenean, arazoa sortzen da, apur bat tuntuna bihurtzen delako: esaten dakiena baino ez du esaten. Aldiz, egiazko panpinak esaten du nik esatea nahi dudan guztia, erabateko interakzioa dago. Jostailu moderno asko inozoak dira, teknologia sofistikatua erabiltzen baitute helduak engainatzeko eta diru gehiago gastatzera behartzeko, haurren jolas aukerak zabaltzeko baino gehiago. Mecanoa, legoa, papera, kutxak… jostailu onak dira, gauza asko egiteko aukera ematen dutelako. Guraizeak tresna zoragarriak dira, nahi dutena moztu eta jostailuak asmatu ditzaketelako.
2 iruzkin "Zertarako Jostailuak? Francesco Tonucci"