Haur txikien autonomia eta zaintzen garapenerako espazioa eskaintzen du Zorutik egitasmoak eta horri buruz jardun gara bertako Irati Ugalde Villarekin eta Hegoa Ugalde Villarekin.

Zorutik egitasmoaren baitan, jolas eta behaketa taldeak dituzue. Zer da zehazki talde horietan egiten duzuena?

Taldeetan 4 hilabetetik 3 urte arteko haurrak dituzten familiak parte hartzen dute. Bi helburu nagusi ditugu: batetik, umeentzako jolas eta mugimendu askerako espazio zaindu bat eskaintzea eta, bestetik, helduentzako umeen hazkuntzaren inguruan hausnarketa gune bat ematea.

Jolas saioetan espazioa haurren jolas autonomorako prestatuta egoten da eta eurak jolasten duten bitartean, helduak inguruan egoten dira behaketa egiten eta umeei segurtasun emozionala ematen. Zorutikeko bidelagun bat ere egoten gara eta gure lana giroa zaintzea da, haurrek zein helduek izan dezaketen behar ezberdinetan laguntzen.

Haurrei ez zaie jolas zehatzik proposatzen, beraiek dira momentuan zer egin erabakitzen dutenak, helduok zuzenean esku hartzen dugu bakarrik
beharrezkoa denean.

Ikasturtea hasi berri duzue. Animatu dira oraingoan ere familiak parte
hartzera?

Bai, gure jarduerarekin 2016. urtean hasi ginen eta, ordutik, hazten joan gara.

Talde batekin hasi ginen eta familien arteko ahoz ahozkoarekin geroz eta eskaera handiagoa izan dugu. Ikasturte honetan 49 familiarekin gaude, guztira zazpi talde.

Orokorrean, herri zein hirietan –salbuespenak salbu– ez da egoten 0-3 urte
bitarteko umeentzako eta euren familientzako espazio eta giro egokirik.
Horregatik, uste dugu Zorutik, zentzu horretan, familientzako arnasgune eta babesgune bat dela.

Zer eskaintzen duzue jartzen duzuen espazioan?

Esan bezala, jolas espazioa haurren jarduera autonomorako prestatzen dugu. Hau, taldearen arabera asko aldatzen da, txikien momentuko gaitasunak eta interesak kontuan hartzen baititugu.

Ahoz gora etzanda egoten diren eta bira eman eta ahozpez etzanda jartzen
diren umeen kasuan, alfonbratxo bat jartzen dugu eta bertan mimbrezko
saskia, oihal bat, flanera bat, Pikler pilota… prestatzen dugu. Umeak arrastaka edota katuka desplazatzen hasten direnetik aurrera, objektuen kokapena aldatzen joaten gara eta kantitatea handitzen dugu: tapak, palanganak, telazko pilotak, egurrezko piezak, pultserak, sakiak, metalezko bandejatxoak,… Horrez gain, egurrezko tunela, triangelua eta plataformak jartzen ditugu. Hasieran soilik baxuak eta gero, umeak trebatzen doazen heinean, altuagoak. Bi urteko umeen kasuan, objektu bigunak ere sartzen hasten gara: goma-aparreko bloke txikiak edota koltxoia, esaterako.

Ze garrantzia dauka umea behatzeak?

Familien artean, askotan entzuten dugu “oraindik ez da esertzen” edo “nirea oso goiz hasi zen ibiltzen”… Zorutiken, ikuspegi hau albo batera uzten saiatzen gara. Alde batetik, umeek egiten dituzten jardueretan jartzen dugu arreta, ez oraindik egiten ez dituzten gauzetan. Bestetik, erritmo ezberdinek dituzten onurak azpimarratzen ditugu, hau da, ume batek gauzak lehenago egitea ez da hobea. Kontua ume bakoitzak jarduerak, mugimenduak edo posturak ahal eta nahi duenean egitea da, norbera benetan fisikoki zein emozionalki prest sentitzen denean.

Helduok hori guztia kontuan hartzeko, garrantzitsua da behaketa egiten ikastea. Horrela, distantzia jartzen ikasten dugu eta txikiari denbora eta lekua ematen diogu bera den modukoa izan daiten. Buruan dugun ume imajinarioa alde batera utzi eta ume erreala nolakoa den ezagutzeko aukera ematen digu, bakoitza bere gaitasun eta erritmo propioekin. Honek, haurraren ezagutza erreal batek, bidea irekiko digu bere benetako beharrak ikusi eta helduaren erantzun egoki bat ematera.

Helduoi zaila egiten zaigu “ezer ez egiten” egotea, baina presente egon
gaitezke beste modu honetan. Horrela umeak sentitu egingo du egiten dituen gauza txikiak garrantzitsuak direla, adinean adineko gauzak egiten dituzte eta guretzat hain “ikusgarriak” ez badira ere, jarduera txiki horiek dira garapena bideratzen dutena.

Hartzen dugu horretarako denbora normalean?

Gure jendartean haurra behatzeko denbora hartzea zaila izaten da. Alde batetik bestera ibiltzen gara gauzak etengabe egiten eta zaintza lanak eta enplegua uztartzeko baldintzak eskasak dira. Ondorioz, denbora gutxi geratzen zaigu lasai egoteko eta harremanak zaintzeko. Jolas eta behaketa taldeetan parte hatzen duten familiek aukera dute, gutxienez, astean behin ordubetez jesarrita eta beste eginbeharrik eduki gabe lasai behatzen egoteko.

Eta zein onura dauzka horrek umearendako? Eta gurasoendako?

Denbora horretan haurrak aukera dauka giro zaindu batean bere nahiak eta gaitasunak adierazteko, eta helduak beste eginbehar edo ardurarik gabe, presente egon ahal izateko. Horrek elkarrenganako harremanean onura handia dauka. Helduak aukera dauka ikusteko bere seme alaba gai dela gauza ezberdinak egiteko, eta konfiantza garatzen doa bai txikiarekiko zein bere buruarekiko. Bata zein bestea kapaz sentitzen da eta horrela kooperazioan oinarritutako harremana eraikitzen da.

Beste zerbait gehitzerik nahi izango zenukete?

Haurra behatzeko ariketa egiteak eta jolas autonomorako denbora emateak ez du esan nahi heldua desagertu egiten denik. Helduaren presentzia eta
disponibilitatea ezinbestekoa da haurraren garapenerako. Kontua da presentzia hori nola adierazten dugun; jolas momentuetan etengabe proposamenak egiten edo adi behatzen eta umearen jolasa baldintzatuko ez duen hitzak erabiltzen?

Horrez gain, garrantzitsua da helduaren eta haurraren arteko konfiantzazko harreman bat eraikitzea eta horretarako aukera oso ona da zaintza momentuetan arreta jartzea. Elikatze, higiene eta atseden momentuetan helduaren zuzeneko esku hartzea handitzen da eta esku hartze hau errespetuzkoa izaten jarraitzea komeni da, haurra subjektu aktibotzat hartzen.

Haurrak, autonomia eta zaintzen garapeneko espazioan, Zorutik-en.