Nerea Mendizabal: Beldurrak haurtzaroan

Nerea Mendizabalen hitzak entzun.

Gure seme/alabek sarritan beraien beldurrak era ireki edo ez-ireki batean azaldu ohi dituzte. Batzuetan arrazionalak dira, beste batzuetan irrazionalak, eta gure joera, beldur hauek ezabatzen saiatzea eta gailentzen laguntzea izan ohi da. Beldur hauek lantzerako garaian modu ezberdinak erabili ohi ditugu; batzuetan era leun batean, argudio sinesgarriak emanez, ezer ez zaiela gertatuko sinestaraziz; edo beldurraren biktimak izaten utzi ez dieten ausardia goraipatuaz. Beste batzuetan berriz, beldurraren barne edo kanpo mehatxuak zeharkatzera bultza genitzake hauei aurre egiten ikasteko. Arestian aipaturiko taktika hauek, sarritan ez dira eraginkorrak izaten.

Bestalde, haurtzarotik sinestarazi diguten mezua zabaltzen diegu gure seme/alabei; beldurra ez dela ona, eta era berean, beldur eza eta ausardia onak direla. Eta hau, premisa faltsu bat da, biak bateragarriak baitira. Beldurrari dagokionez, ez edukitzea hobeagoa denaren sinismen osoa dugu, hobea dela jaramonik ez egitea, distraitzea, ikara sentimendutik ihes egitea. Eta gure indar guztia, sentimendu mehatxatzaile hau nola baztertu bideratzen jartzen dugu, beldurra, jatorrizkoa eta adin guztietan (ez haurtzaroko garapenean soilik) azaltzen den oinarrizko emozio bat dela ulertu beharrean.

Emozio honi buruzko hausnarketa pertsonaren ikuspegi integratzaileago batetik egiten badugu, lanketa modu eraginkor eta osasuntsuago batetik egiteko aukera eskaini diezaguke.

Zein bide edo zein urrats proposatzen ditut beldurraren lanketarako?

• Lehenengo urratsa, “beldurra kentzeko gogoa” alboratzea litzateke, desagertzeko jartzen dugun indarrak, beldur honen intentsitatea areagotzen baitu. Sarritan, beldurraren atzean dagoen mezua ez badugu entzuten eta ulertzen, egoera okertu besterik ez dugu egingo.

• Beldur hori gure seme/alabaren zati bat dela jakiteak, beldur hau ez areagotzea eta gure seme/alabaren izate osoa emozio honengatik inbadituta ez dagoela ohartzen lagundu gaitzake. Ondoko eran hitz egitea erabaki genezake; “Beldur handia duzula esan didazu; eta bai, zure zati bat beldur dela ohartu naiz, eta zati hau oso handia izan daitekeela zuretzat”. Honela, lagunekin jolasten duen, eskolara joaten den… bizi propioa duen 7 urteko haur batek, ez du esan nahi bere osotasunean beldurra duenik, baizik eta bere pertsonaren zati edo frakzio batean duela emozio hori. Hau da, beldur hau oso handia izanagatik ere, haurrarengan beste aspektu eta sentimenduak ere badaude eta elkarrekin bizi ditu.

• Beldurrak bere bizitzan oso paper garrantzitsua jokatzen duela kontutan hartu. Haurrak izan ditzaketen arazoen aurrean gure ikuspegitik ondorengoak esanez arrazonatzen ditugu; “ez zaizu ezer gertatuko… arriskurik ez dago… ahal duzu… beste guztiek egiten dute…”. Helduon lana, beldur horrek esan nahi duena edo horrela azaltzearen zergatia aurkitzean datza. Beldurrak funtzio bat du eta posible da haurra zerbaitengandik babestu nahian aritzea, sentimenduak bizi dituen singularidade subjektiboekin eta berezitasunekin. Beldur honek, bere protagonismoarekin, haurrari ezer txarrik ez zaiola gertatuko ziurtatu nahi du, ahal den ondoen zaindu nahi du, honela, haurrak galera baten ondorioz behar duen babesa ziurtatzeko, gurasoari indartsu atxikitzea aurkitzen du, eskolara joateari uko eginez, komunera bakarrik joan nahi ez izanaz, lagun artea barrutik bizitu beharrean kanpotik bizituaz…

• Beldurrarekin konplizitatea bilatu. Guraso bezala, garrantzitsua da gure haurrengan babes funtzioa ikusgarria dela bermatzea, ongi zaindua izango dela ziurtatzea, ez zaiola ezer txarrik gertatuko eta berarengan, errealitate bat izan dadila zaintza alderdi hau. Gure konplizitate hau haurrek estrategia eraginkorrak erabiltzearen desioarekin batera dihoakigu, onartuaz, beraien entsegu eta mugimenduetan posible dela beti gauzak nahi bezala ez irtetea. Baina pozik sentitu gaitezke, haurrak, bere erara, babesa, segurtasuna eta zaintza bilatzen duen alderdi bat baduelako.

Ahotsa eta hitza jarriaz, beraien hizkuntz mailara eta garapen ebolutibora egokituz, honela adieraz gaitezke: “Beldur honek, duen indar eta imajinazioarekin, sinesgaitza da zer nolako jarrera duen zu babesteko, zure biziak arriskurik izan ez dezan ziurtatzeko! Bizkarzain bat bezala da, aingeru zaintzaile bat bezalakoa (izena jarri diezaiokegu), bai edo bai zu babestuko zaituena, ahal bezain ondoen babestuko zaituena. A ze nolako gogoa duen zu ongi bizi eta zuri ezer ez gertatzeko! Zu zaindu nahi izatea gustuko duzu?” Eta une honetan haurraren erreakzioei eta erantzunei erreparatzeak, berebiziko garrantzia du.

• Beldurra nola sentitzen den behatu. Haurra, bere prozesuan, beldurra ezagutu eta eskertzeko gai da. Garrantzitsua da guri ere, guraso eskertu bat bezala adierazten entzutea, orain arte egur handia sartu baitiogu. Ondorengo elkarrizketa moduko batekin jarraitu dezakegu: Zurekin zertarako dagoen ulertu ondoren, nola dago beldurra orain? Lehenago ez genuen egoterik nahi, molestatu egiten zigun, baietz? Zuretzako zer nahi duen ulertu izana gustuko du?

• Haurra, beldurra eragiten dioten mehatxuetatik salbu egongo dela ziurtatzeko beste bide batzuk esploratuko ditugu eta zerbait egokiago aurkitzen ez dugun bitartean, ez dugu babesteaz utziko. Beldurraren parte hau taldean sartuko dugu eta berarekin kontatuko dugu haurraren oreka emozionalarentzako aukera zehatzenak topatzen laguntzeko.

• Taldean eginiko negoziazio honetan, beldurraren zati horri, ea hartu dugun estrategiarekin lasai dagoen galdetu geniezaioke. Honela, mehatxu edo beldur sentimendua lasaiago gelditu dela baieztatuz. Ikuspegi honek, gerorako esku-hartze eta elkarrizketetarako bide eman diezaguke.

Ikuspegi honetatik, beldurrak, negatiboa ez den eta are gutxiago ezabatu beharreko mezu bat eskaintzen duela, gizakiaren parte normal bat dela eta gure bizitzan betebehar bat duela ulertu genezake. Beldurrak eragiten duen indar, ahalmen eta garrantziaren errekonozimendua beharrezkoa da, bizitzen ari den esperientziaren neurria adierazten baitigu, eta honek erabiltzen ari garen estrategiak ez aldatzeko erabakia azaldu eta justifikatzen du beste zerbait aurkitu ezean. Bizipen honek, mezu positibo bat baino zerbait gehiago adierazi dezake.

*Ikuspuntu hau, kontzeptuzko eta metodologikoa, Pilar de la Torrekin ikasitakoan oinarritzen da.