Noiz? Nola? Zer? Zenbat? Zenbatera?

Zeure burua ere horren bila badabil, jai alai. Haurrekin ez dago hiruko erregelarik, ez dago arau zehatzik, hots, ez dago lege unibertsalik. Haur bat, mundu bat. Hala ere, badaude lagungarriak izan daitezken kontzeptu orokor batzuk. Eta modu batean galdera horiei erantzungo dien hitzak ere badaude.

Noiz hasi elikadura osagarriarekin (Behicost)?

Orokorrean 6.hiletik aurrera estimatzen da. Hala ere, ez dago presarik. Baliteke 9.hilebete arte itxaron beharra izatea. Haurra bera izango da pausu hau emateko prest ote dagoen erabakiko duena. Seinaleei erreparatzea baino ez dugu: jarrita egonik, burua tente mantentzeko gai bada, aho esku eta begiak koordinatzen dituenean elikagaia bere kabuz ahoan sartzeko edo irensteko erreflexua kontrolatzeko gai bada (mihiaz kanporuntz bultzatzeko erreflexua erakusten ez badu). Hau betez gero, prest gaude.

Nola hasi? Garai honen helburua argi izanik
1.-haurrak elikagaietaz DISFRUTATZEA
2.-elikagai osasuntsuengandik preferentziak garatzea
3.- behar nutrizionalak hasetzea (hurrenez hurren) presak alde batera utzi, papilak bastertu eta elikagai osasuntsuak eskuratu behar ditugu.

Ez ahaztu garai hau ere ikasketa prosezu bat dela, bizi osoan mantenduko dena. Ikasketa oro bezala, imitazioan oiñarritzen denez, gogoratu txikitxoen eredu garela. Guk osasuntsu janez gero, beraiek ere horrela egiteko probabilitatea handiagotzen da. Zer ikusi hura ikasi.

Papilak alde batera?

Bai. Elikagaiak ezagutzen hasten diren une hau, autonomia zein psikomotrizitate fina lantzeko aukera paregabea da. Papilekin gertatzen den kontrara, elikagaiak zati txikitan (jakien tamaina txikia izan behar da baina haurraren eskua baino handiago) eskainiz gero, aurrena “murtxikatzen” (hortzik ez izan arren; hortzoiak nahiko dira) eta jarraian irensten ikasiko dute. Guztiz logikoa dirudiena, baina papilak ematean gainetik pasatzen dugun kontzeptu bat. Hala ere, jaten dagoen unean nagusion presentzia, zein distrakzio eza (TV, mugikorrak, jolasak, presak ..) garrantzitsuak izango dira.

Beldurrak kentzeko, argi gera dadila ito eta kontrako eztarritik joatearen artean badela ezberdintasuna. Kontrako eztarritik joatea ekidin ezin izango dugun egoera bat da, oinez ikastean, erortzea bezala. Hare gehiago, gertatu beharrekoa da irenste/goragale erreflexua egoki garatzeko. Hasieratik goiara erabili duten haurrek janaria arnas bideetatik urrun mantentzen ikasteko aukera galtzen dute.

Zerekin hasi?

Utzi jaki egutegiak alde batera, baina ez titiak. Elikadura osagarria, hitzak dioen bezala, osagarria da. Ama esneak edo esne artifizialak, energi iturri nagusi izaten jarraitzen du urtebete izan arte (gutxi gora behera).  Osasun arloko hainbat erakundek (Organización Mundial de la Salud, Asocición Española de Pediatria Atencion Primaria, Asociación Americana de Pediatria,…) gomendatzen dutenaren arabera: haurtxoen elikadura 6.hilera arte ama edoskitze esklusiboa (horrela ez bada edoskitze artifiziala izango da) eta ordutik gutxienez 2 urtera arte elikagaiekin osatua beharko du izan. Ama eta haurrak erabaki arte luzatuko da ama edoskitzea. Honek ez du iraungitze datarik. Gainera elikagai berrien barneratzearekin ama esnea hartzen jarraitzeak, alergi edo intolerantzia aukerak gutxitzen ditu. Formulako esnea erabili ezkero, urtebetetik aurrera gutxitzen hasiko gara elikagaiek presentzia irabazi bitartean.

Elikagaiak ahora eramango dituena haurra bera izango da. Guk elikagai osasuntsuak eskaintzea baino ez dugu. Beraiek, egindako eskaintzatik zenbat, ze abiadurarekin eta zer jan erabakitzeko eskubidea dute. Jakin, haurrek badutela guk galduta (distortsionatuta alegia) dugun erregulazio gaitasun bat: gose-asetze sentsazioa. Bat edo beste beraien behar nutrizionalen arabera piztuko da. Horregatik, berebiziko garrantzia dauka erakusten duten senaleei erreparatzea (eskua luzatzea, buruarekin ezetz esatea, …) eta kasu egitea.

Egutegirik ez?

Ez. Erakutsita geratu da elikagai bat edo beste batekin hasteak ez duela berebiziko garrantzirik. Hala ere, elikagai berrien barneratzea poliki-poliki eta banan-banan egingo dugu. Ez hasi aste bateren buruan elikagai guztiekin probak egiten. Tolerantziaren arabera joango gara gehitzen. Baina (beti dago baina bat…) badaude elikagai batzuk ekiditeko:

–    Solido gogorrak eta tamaina txikikoak ekidin: fruitu lehor osoak, palomitak, oliba osoak, chips erako patatak…
–    Nitritotan aberatsak diren jakiak (zerbak, erremolatxa, espinakak eta borraja) ez eskaini urtebete izan arte (eginez gero; plateraren %20 baino gutxiago beharko du izan).
–    Arrain batzuk eta itsaskiak ekidin: atun gorria, ezpata arraina, tiburoia, ganba burua…Metal pisutsuekin kutxatuak (merkurio eta kadmioz) daudenez haurraren nerbio sistemaren garapena, giltzurrunak eta hezurrak kaltetu dezakete.
–    Infusioak (printzipio aktibo ezezagunak dakarte eta Botulismoa pairatzeko arriskua).
–    Eztia (azukre ekarpen altuegia eta Botulismoa pairatzeko arriskua).
–    Gutxiegi sukaldatutako animali jatorriko elikagaiak (Toxiinfekzioak sor dezakete).
–    Arroz edaria (bebida de arroz) (artsenikotan kontzentrazio altuak izan ditzake).
–    Algak (yodo ekarpen altuegia).
–    Gatza eta elikagai gaziak (giltzurrun gain karga eta elikagai gazietarako preferentziak garatzeko arrizkua). Etiketatua irakurtzea komeni da.
–    Azukrea edo azukrean aberatsak diren jakiak (zukuak baita naturalak ere), opil, potito, papilla artifizialak, saltsak, esneki gehituak, kakao hautsak … Etiketatuak irakurtzea komeni da.
–    Zukuak eta freskagarriak (azukre edo gas ekarpen altua dute). Edari egokiena ura bera izango da.
–    Gaingabetuak (nutriente ekarpen baxuegia) eta edulkoratuak (zapore gozora ohitzeak edo hauek eragin dezaketen ondorioek obesitate aukerak handituko dute).
–    Etxekoen artean elikagai alergiarik badago, arretaz jokatu. Neurtu tolerantzia. Baina jakin AAPPren arabera ez dagoela zertan  elikagai horren barneratzea atzeratu. Gainera, ama esnearekin partekatu ezkero arriskua gutxiagotzen da.

Elikagaiak aurkezteko era honek izen bat duen arren, moda batean geratuko denaren beldurragatik nahiago dut ez aipatu. Etiketak zapalduz, haurraren garapen nutrizionalean zentratuko gara. Gogoratu garai hau helduaro osasuntsu baterako oinarria dela, epe luzera begira. Orain disfrutatzea geratzen da, ON EGIN.

Irudiaren iturria hemen