Integrazio sentsorialaren eta autismoaren ezaugarri nuklearren inguruko ikastaroa eskainiko du Garatu Haurraren Garapenerako Zentroak. Gehiago zehaztuta, Autismoaren Espektroko Nahasmenduak dituzten haurren ulermenean eta ongizatean terapia okupazionalak egiten dituen ekarpenak izango dituzte hizpide.

Hasteko, zer dira Autismoaren espektroko nahasmenduak? Zertan eragiten du eta zeintzuk dira bere ezaugarriak?

Autismoaren Espektroko Nahasmenduak, AENak, haurraren garunaren ezohiko garapena eragiten du. Hala, haur bati AEN diagnostikatzeko, komunikazio- eta interakzio sozialeko trebetasunen garapenean akatsak izateari eta bere testuinguruarekin erlazionatzeko estilo mugatu eta errepikakorra izateari erreparatzen zaio. Nolanahi ere, beste alderdi batzuetan ere zailtasunak izaten dituzte: zentzumen-prozesamenduko gaitasunetan, motrizitate lodi eta fineko gaitasunetan, hizkuntza edota goi-mailako gaitasun kognitiboetan, autonomia- eta ikaskuntza-jardueretan…

Garrantzitsua da bi gauza ulertzea: batetik, AENren maila desberdinak daudela, eta, bestetik, pertsona bakoitzak profil bat duela.

Eta zertaz ari gara integrazio sentsorialaz ari garenean?

Zentzumenen integrazioa gizakiaren prozesu neurobiologiko bat da, gure gorputzetik eta ingurunetik datorren informazioa zentzumenen organoen bidez (ikusmena, usaimena, ukimena eta dastamena) prozesatzeko aukera ematen diguna. Gure organo sentsitiboek jasotzen duten eta gure burmuinak prozesatzen eta interpretatzen duen informazioari esker, munduak, objektuek eta pertsonek nola funtzionatzen duten ezagutzen eta ulertzen dugu. Zentzumen horiek denok ezagutzen ditugu, baina badira hain ezagunak ez diren beste batzuk ere (bestibularra eta propiozeptiboa), haur baten garapenerako funtsezkoak direnak.

Bi zentzumen horiek ezinbestekoak dira gure gorputzak nola funtzionatzen duen ulertzeko eta gure gorputz-eskema eta grabitatearekiko eta espazioarekiko erlazioa eraikitzeko. Beraz, prozesamendu sentsorialeko trebetasunek gure gorputzean eta testuinguruan gertatzen dena ulertzen laguntzen digute.

Eta AEN duten haurrek ez dute informazioa berdin jasotzen?

Zientzia ohartu da AEN duten pertsonek zentzumenetatik datorren informazioa prozesatzeko modu atipikoa dutela, eta, horregatik, azaldu eta ulertu daiteke interes mugatuak eta errepikakorrak dituztela edota komunikazio- eta interakzio sozialeko trebetasunen garapenean erronkak dituztela. Orain arteko ikerketetan aurkitu ds AEN duten haurrek modulatzeko eta zentzumenak atzemateko –edo baztertzeko–zailtasunak dituztela.

Adibiderik jarri zenezake?

Biraka dabilen zabu batean ibiltzen garenean, badakigu buelta gehiegi ematen baditugu, zorabiatu egingo garela eta hori gertatu baino lehen gelditzen gara. Baina badira AEN duten haur batzuk denbora asko eman dezaketenak biraka, beraientzat sentsazio atsegina delako eta ez direlako inoiz zorabiatzen. Eta beste adibide bat: denok dakigu etengabe hazka egiten badugu zauri bat egiten amaituko dugula; baina AEN duten haurrentzat agian ez da mingarria eta errazago egingo dute zauria.

Jarri ditudan bi adibide horiek hiposentsibilitate-profil bat deskribatzen dute; hau da, haur horien nerbio-sistema ez da organo sentsorialetatik iristen diren estimulu guztiak prozesatzen ari. Moduluazio-zailtasun sentsorial horien ondorioz, haurrak arriskutsuak izan daitezkeen sentsazioak bilatzen edo esperimentatzen ditu.

Aldiz, beste muturrean hipersentikortasun-profila dutenak ere badaude. Haur horien nerbio-sistema jasotzen dituzten estimuluak neurriz kanpo prozesatzen ari da. Adibidez, haur horiek ez dute onartzen ilea moztea oso desatsegina eta narritagarria zaielako –nahiz eta gainerako pertsonentzat ilea mozteak ez duen minik ematen–. Edo ile-lehorgailua bezalako zarata arruntekin izutu eta sumindu egiten dira. Modulazio-zailtasun horien ondorioz, AEN duten haurrak alerta-maila altuegian daude, eta suminkor eta urduri egoteko joera izaten dute.

Eta integrazio sentsorialeko esku-hartzea zertan datza?

Integrazio sentsorialeko tratamendua terapia okupazionaleko esku-hartze baten espezialitate bat da. Hasieran, haurraren profil sentsoriala ebaluatzen da, haurrak esku hartzeko dituen beharrak identifikatzeko. Halaber, profil sentsorial horrek eguneroko jardueretan, jolasean eta eskola-testuinguruan duen parte-hartzea ebaluatzen da.

Esku-hartzearen helburuetako bat da haurrak informazioa prozesatzeko duen modua hobetzea eta haren garapen sentsoriomotorra, sozio-emozionala eta kognitiboa sustatzea.

Mundua sentsazioz beteta dago, adibidez, arroparen ehundura, janariaren itxura edo pilota baten soinua erronka itzelak izan daitezke haur horientzat. Gauzak horrela, familiak egoeraz jabetzea funtsezkoa da haurraren ongizatea sustatzeko. Hala, esku-hartzearen beste helburuetako bat da familiari laguntzea haurraren profil sentsoriala ulertzen, eta estrategiak ematea errutinak, jolasa eta zaintza egokitzeko.

Terapia okupazionalaren ekarpenez ere jardun izan duzue… Zer da zehazki eta nola laguntzen du pertsona horien ulermenean eta ongizatean?

Terapeuta okupazionalok AEN duten neska-mutikoen profil sentsoriala eta praxi-trebetasunak aztertzen ditugu, beraien profila ulertzeko. Hala, umeari egokitutako esku-hartzea diseinatzen dugu eta psikologoari edo irakasleei laguntzen diegu haien lanean. Eta esan bezala, familiei laguntzen diegu seme-alabek estimuluak nola prozesatzen dituzten uler dezaten, eta haiekin harremanetan jartzeko, zaintzeko, komunikatzeko eta jolasteko modu atzeginak bila dezaten, haurra eroso senti dadin eta ikasteko prest egon dadin.

Horri guztiari lotutako ikastaro bat eskainiko duzue… Zeini zuzendutakoa da? Zer landuko duzue?

Alde batetik, hezkuntza-arloko (irakasle, LP, etab.) eta osasun-arloko (pediatra, psikologo, logopeda, etab.) profesionalei zuzenduta dago ikastaroa, garapen-erronkak dituzten haurrekin eta, bereziki, AEN duten haurrekin harremanetan badaude. Ikastaroaren helburua da terapeuta okupazionalak ez diren gainerako profesionalek jakitea zer-nolako eragina duten integrazio sentsorialeko zailtasun horiek kontsultan eta ikasgelan artatzen dituzten haurren garapenean eta parte-hartzean. Beste modu batera esanda, arreta ematen dieten haurren profila hobeto definitzen eta haien beharrak hobeto ulertzen laguntzea da asmoa, horrela, egunero haiekin egiten dituzten esku-hartzeak egokitu ahal izateko.

Bestalde, familiek ere parte har dezakete ikastaroan; izan ere, diagnostikoa jasotzen duten familia askok ez dute seme-alabek izan ditzaketen integrazio sentsorialeko zailtasunen berri. Gurasoei aukera bat eman nahi diegu seme-alaben portaerak hobeto ulertzeko eta egunerokotasunerako baliagarriak izan daitezkeen estrategiak emateko.

Etiketak: