Manex Beristain 2013

Psikomotrizitatean gabiltzanon artean badago autore bat garrantzitsua dena. Bera, Winnicott (1896-1971) pediatra ingelesa da. Honek esan zuen esaldi batekin abiatuko dut hitz sorta hau: “ama behar bezain ona” edo Gazteleraz “una madre suficientemente buena”. Eta ama aipatzen dudanean, amaren papera betetzen duen edonori buruz ari naiz.

Gustatzen zait esaldia. Ez garelako perfektuak. Ezin dugulako izan eta ez dugulako perfektuak izan nahi. Imajinatu haur bat, non bere beharrak uneoro beteak diren, berak eskatu aurretik. Haurrari bere faltak edo hutsuneak identifikatu eta pixkanaka horiek betetzen joateko estrategiak eraikitzen ez genion utziko.

Zein jarrera hartuko zuen haur horrek? Bere ordez, besteak hasiko ziren erabakitzen noiz den gose, noiz egin behako zuen lo, noiz nahiko zuen jolastu edo noiz beharko zuen lasai egon. Auto-erregulatzeko gaitasuna itzaltzen joango ginateke haurrarengan eta garrantzitsuena, haurrak ez badu amaren hutsunerik nabaritu aurreneko egun eta hilabeteetan, gerora emango duen separazioren bueltan eraikitzen dituen gaitasunak lantzen joateko aukera galduko du.

Perfekzioaren inguruan badago abesti bat asko laguntzen didana nire eguneroko jardunean eta zuekin konpartitu nahiko nukeena:

“Oinentzat mesede izan arren

sandaliek eskeletoen antza dute.

Olibondoak bi mila urte betetzen ditu

baina ez da ezertaz gogoratzen

Gauza perfektuek ikara sortzen didate

ez ditut atsegin.

Nire letra okerra da, pausua okerragoa

egin ahalak egin”.

Gure buru eta bihotzak lasaitzeko, ahal dugun ondoena egiten dugu. Ateratzen zaigun bezala eta maitasuna badago tartean haurra aurrera joango da. Ama behar bezain ona, aita behar bezain ona bezala edo haurrarentzat hirugarren pertsonak izango diren familia, eskola edo ingurua behar bezain onak bezalatsu.

Ama behar bezain on batek haur batengan desioa piztuta mantenduko du. Bere oinarrizko beharrei erantzungo die, baina ez uneoro. Ez da momentu guztietan gainean egongo, ezin duelako eta haurrak behar duelako unetxo batez bada ere ondoez edo “bestearen” falta sentitu. Hortik hasiko da haurra hobeto sentitzeko estrategiak garatzen. Berak modu inkontzientean sortzen dituen aurreneko jolasak dira, aurrera begira afektuzko “beste” seguru horren ausentzian ondo sentitzeko lagunduko diona.

Inperfekzio egoera horren aurrean haurrak aurrera egiteko borondatea garatzen hasiko da. Desioa, pertsonen motorra dela diote askok. Eta ados nago. Dena daukanak eta eskatu gabe jaso duenak, gaitasun asko garatzeko aukerak galtzen ditu. Itxaroteko gaitasuna, porrot baten aurrean altxatzeko gaitasuna, gauza txikiak baloratzekoa…

Ama edo amaren papera betetzen duena, haurraren bizitzako aurreneko aste eta hilabeteetan bere beharretara ia modu perfektuan egokitzen da. Momentuan eta behar guztiei erantzunez. Denbora igaro ahala, ama bera eta honen atentzioaren kalitatea eta kantitatea eraldatzen doaz. Ez intentzioz edo asmo txarrez,  baizik eta pertsonon inperfekzioaren barruan. Eta bueltatuko ginateke Winnicotten “ama behar bezain ona” esaldira. Aldaketa hau, defektu bat baino gehiago, behar bat bezala ikusten dut nik. Baina ez genuke ahaztu behar gauza bat: haurraren ongizatea ama edo amaren papera betetzen duen irudi horren menpe dagoela. Maternaje funtzioaren menpe. Honek haurraren biziraupena eta bere  garapena osotasunean garatzen lagunduko dio. Maitasuna, estimulazioa, laztanak eta honelako maitasun keinuekin haurra afektiboki betetzen joango gara.

Baina maitasun eta ziurtasun giro batean, haurrak bizi ditzaken hutsuneak, bizitzan aurrera egiteko egoera garrantzitsuak dira. Titia ematerako momentuan jokatu titia eman aurreko segundo horiekin: eman eta kendu, piztu desioa. Zerbait lurrera botatzen duenean segituan eman beharrean, jolastu begiradarekin eta jarri hitza ekintza horri. Beste gela batera goazela eta bakarrik geldituko dela une batez: hitz egin diezaiokegu ozen. Disponibilitatea azaldu baina uneoro ezingo dugu bere gainean egon.

Maitasun giroan eta esaldi herrikoi batek dioen bezala, haurra gustora jango genuke, beti ere jolas giroan. Eta haurrak, bere aurreneko aste eta hilabetetan berdina sentitzen du amarekiko. Eta maitasun keinu bezala hozka egiten dio. Ama behar bezain on batek, maitasun eraso horren aurrean ziurtasun giro bat sortzen du. Haurrak hozka egiten dionean pixkat urrunduko da kulpabilizatu gabe eta ondoren hozka egitera jolastuko da haurrarekin. Eskuak, hankak edo tripa jango balio bezala jolastuko da haurrarekin. Honela sinbolizatzen lagunduko dio eta bera ere “hozka egiten bezala…” jolasteko gai izando da. Aurrerago hozka muxu bihurtu arte.

Beraz, ez izan perfektuak. Egin ahalik eta ondoen. Haurrak bere ausentzietan eskertuko digu ama edo amaren irudia den pertsona horren ziurtasuna eta disponibilitatea. Beti ere maitasun giro batean.