IKT ON Hezkuntza-aholkularitza Urretxuko kooperatiba bat da, eta martxoan sei urte egingo ditu. Hiru emakume ekintzailek sortu zuten “hezkuntzan, kalitatearen bidelagun” izateko asmoz, eta horretarako, irakasleriaren konpetentzia digitala garatzeko formazioa eskaintzen dute eta IKTen erabileraren inguruko hausnarketa sustatzen dute, besteak beste. Gaur egun profil anitzeko bost emakumek osatzen dute IKT ON.  Josune Aranguren da kooperatibako koordinatzailea.

Lehenengo eta behin, zer dira IKTak?

Informazio eta komunikazio teknologiei deitzen zaie IKT. Guk, batez ere, hezkuntza-teknologiaz hitz egiten dugu, Hezkuntza-teknologia hezkuntza eta pedagogia zientzien adar bat da, eta gailu teknologikoen erabilera jorratzen du, zentzurik zabalenean.

Behin hori argituta, zertan datza IKT ON-en egiten duzuen lana?

Alde batetik, ikastetxe bakoitzari egokitutako formakuntza eta aholkularitza zerbitzuak eskaintzen ditugu (ikerketa-prozesua abiatu, diagnosia egin, ondorioak atera, trebakuntza-plana prestatu…). Bestetik, IKT-en trebakuntza instrumentaletik harago doan formazio pedagogikoa eskaintzen dugu. Eta bukatzeko, IKTen erabileraren inguruko zalantzak argitu, IKTen egokitasunaren inguruko hausnarketak bideratu, eskolako IKT planak diseinatu eta haiek aurrera eramaten laguntzeko aholkularitza-zerbitzua ere badugu.

Horrez gain, badugu beste lan-ildo bat ere: material didaktiko digitala euskaratzen dugu eta atzerriko argitaletxeentzat euskara ikasgai gisa lantzeko material didaktikoa sortzen dugu.

Adibidez, eskola batean nola jarduten duzue?

Eskola bakoitzaren beharra zein den identifikatzea da lehenengo lana; zein den haien helburua eta nahia. Behin hori argituta, neurrira egindako formakuntza-plangintza adosten dugu eta plangintza hori aurrera eramateko erraztasunak eman. Batzuetan, klaustro osorako formakuntzak ematen ditugu, eta besteetan, administrazio-lanetan ari den taldearentzako. Eta eskolei dagokienez, maila guztietako irakasleriarekin eta ikasleriarekin egiten dugu lan; Lehen Hezkuntzatik, Unibertsitatera. Adibide bat jartzearren, segurtasun digitala lantzeko programa bat daukagu martxan. Egun berean, Lehen Hezkuntzako 5. eta 6. mailako ikasleekin tailer dinamiko bat egiten dugu goizean eta hainbat gai jorratzen ditugu. Alde batetik,  gaitasun teknikoak lantzen ditugu eta bestetik, ohiturak eta jardunak aztertzen ditugu, kritikotasuna landuz. 

Eguerdian, haien irakasleekin oinarrizko formakuntza bat izaten dugu eta jaso dugun informazioa partekatzen dugu haiekin. Bukatzeko, arratsaldean, gurasoekin egoten gara eta haien seme-alabez hitz egiten diegu; ez nerabeei buruz orokorrean. Gertuko esku-hartzea egin nahi dugu, eta ikastetxeei lagundu.

Hortaz, tresnak edo gailuak nola erabili irakasten duzue, baina baita horri kritikotasunez erreparatzen ere…

Hori da. Teknologia pedagogia onaren zerbitzura jarri behar da. Teknologia berrien erabilerak ez du irakasle bat ona edo txarra egiten, gailuek, berez, ez baitute ia ezertarako balio eskoletan. 

Guk hiritar digitalak hezi nahi dugu. Horretarako bide zuzena autoikasketa da; guk beti esaten dugu saltseatzea dela sekretua. Eta ondorioz,  bakoitza gai izatea teknologia erabiliko duen edo ez erabakitzeko eta erabilera hori kritikotasunez aztertzeko. Horrek lan asko eskatzen du eta gure egitekoa denbora aurrezten laguntzea eta ikas-prozesu horretan gidatzea da. Garrantzitsua da tresnak nola erabili jakitea baina baita etekina aterako ote diegun pentsatzea ere.

Konpetentzia digitalaz hitz egiten da… Horrekin du lotura, ezta?

Arrakala digitala esaten zaio teknologiarako sarbidea izan edo ez izatearen ondorioz sortzen den ezberdintasunari. Orain arte, horretan aritu dira agintariak, eskolak hornitu nahian. Orain bigarren arrakala dator: teknologiaren aukerak aprobetxatzeko beharrezkoak diren ezagutza eta trebetasunak garatzea. Azken hamarkadan, hainbat erakundek konpetentzia digitala definitzeko proposamenak egin dituzte (UNESCO, INTEF etab.). 

Definizio horiek guztiak galdera bati erantzuten saiatzen dira: zer jakin behar du eta zein jarrera erakutsi behar ditu irakasle batek bere lanean IKTak arrakastaz integratzeko? Guk hori garatzen lagundu nahi dugu. Konpetentzia digitala ez da gailu bat erabiltzen jakitea; askoz gehiago da: informazio iturriak identifikatzen jakitea (zeintzuk diren fidagarriak edo ez), aurkitutako informazioa gorde eta sailkatzea, norbere datuak gordetzen eta babesten jakitea… Hori guztia eskolan erakutsi behar zaie, eta horretarako irakasleek  ere haien konpetentzia digitala garatu beharko dute. Horretan ari gara.

Sei urte denbora asko ez bada ere, abiadura handian joaten dira halako gaiei dagokienean…

Duela hamarkada bat, eskoletan irakasleek IKTetan trebatzeko nahia zuten, eta modu natural batean egiteko laguntza eskaini nahi genien. Egia da, bestetik, garai hartan, apur bat derrigortuta ere sentitu zirela batzuk. “Zergatik erabili behar ditugu gailuak?”, zioten. Beraiek hausnartu, arrazoitu eta ikasi gabe, erabilera bat inposatzen ari zitzaiela sentitu zuten. Baina batzuek argi zegoen teknologia hori helburu pedagogikoetarako ere erabil zitekeela. 

Baina gauzak asko aldatu dira, ezta? 

Orokorrean baietz esan behar da. Sei urte hauetan, adibidez, irakasleria asko trebatu dela ikusi dugu, eta modu batera edo bestera, ikastetxe askotan lortu dela ikasgeletan tresnak naturaltasunez erabiltzea. Azken finean, alor pertsonalean ere areagotu egin da IKTen erabilera, eta trebatzen zaren momentuan, haien baliagarritasuna frogatzean, errazagoa da ikasgelan txertatzera animatzea. Nolanahi ere, aldaketarik nabarmenena duela pare bat urte sumatu genuen, eta batez ere pandemian indartu da: gurasoak eta familiak gerturatu zaizkigu formakuntza eta aholkularitza eske.

Pandemiak gauza asko aldatu ditu, eta batez ere, hezkuntza eta IKTen harremana uztartu ditu…

Zalantzarik gabe, gizarte mailan, urrutiko komunikaziorako IKTen erabilera hazi egin da; kasu batzuetan, orain arte eskolan gailurik erabiltzen ez zuten haurrek ere etxean erabili behar izan dituzte. Adibidez, Haur Hezkuntzako umeak meet eta jitsi bezalako tresnen bidez elkartu dira irakasleekin.  Baina egia esan behar bada, asko pozten gaitu gauza batek: irakasleek ikasleen ongizate emozionala lehenetsi dute, ikasleekin komunikatzeko tresnak nola erabili ikastea baino. 

Bestetik, horrekin lotuta, urrutiko formakuntza urtez urte hazten aritu den arren, sekulako bultzada jaso du pandemiaren eraginez. Eta hor, bi gauza azpimarratu nahi izaten ditugu. Batetik, oso garrantzitsua dela online eman nahi edo behar dugun edukia nola antolatzen dugun eta nola lortzen dugun ikaslea ikasketa prozesu horren erdian mantentzea. Eta bestetik, eskolak online eman daitezke, baina beste metodologia batzuk erabili behar dira. Amaitzeko, aurrez aurreko hezkuntza ordezkaezina dela uste dugu eta formatu mistoari alde on asko ikusten dizkiogu, ikasmaila batzuetatik aurrera batez ere. 

Zer gertatu da gurasoekin? Zeintzuk dira gurasoen beharrak?

Egoera honen aurrean, txiki eta adingabeko asko internet baliatzera bultzatu ditugu. Horrek, gurasoen ardura eta sentsibilizazioa ekarri ditu. Zalantzak dituzte, eta guregana gerturatzen dira.  “Nire haurra Drive-en dabil, derrigorrez onartu behar dut umeak e-mail kontu bat izatea?”, “Zer da gehiegizko erabilera?”, “Kalte egiten du pantailak?”, “Zein da adin egokia mugikorra izateko?”. Askotariko zalantza, eta beldurrak entzun ditugu.

Familientzako tailer, webinar eta hitzaldiak antolatzen ditugu gai hauetan aditua den Rakel Gamitoren laguntzaz. Guraso askorentzako formakuntza hau jasotzea lasaigarria izaten da.  

Arduratuta ikusten dituzu? Zer esango zenieke?

Guk esaten diegu lasai egoteko, uste dutena baino gehiago dakitela. Baina gure seme-alabak natibo digitalak direla entzun edo esaten dugu maiz, eta ez da egia. Umezurtz digitalak dira; ez baitute nork gidatu, ez dute konpetente digitalik inguruan. Hortaz, oso garrantzitsua da gure seme-alaben konpetentzia digitalaren gainean egotea eta gure konpetentzia digitala elikatzea.

Zeintzuk izaten dira ohiko zalantzak?

Batzuk aipatu ditugu, baina, adibidez, “noiz utzi behar diegu mugikorra izaten?” “Zein bideo-jolas da egokia?” “Gaizki portatzen denean mugikorra kentzen diot, ondo egiten dut?”. “Ez du ezer jaten. Entretenitzeko Youtube-ko bideo bat jartzen diot. Ez dio kalterik egingo, ezta?” 

Zein da zuen gomendioa?

Ez dagoela  urrezko araurik; horrenbestez, gomendioa dena adostea da. Bi alderdiek (haurrek eta gurasoek) adostutako irtenbidea da egokiena. Etxean beste gauza batzuei buruz hitz egiten dugun bezala, adingabekoaren heldutasun mailara egokituta, Internetez eta sare sozialez ere hitz egin behar dugu. Eta horrez gain, gailuen erabilera publikoa izan behar da; etxean, pantailak bistan jartzea komeni da.

Kontuan izan behar dugu Internet mundurako atea dela, eta seme-alaben garun txikiak ez daudela prest sartuko den informazio guztia analizatzeko, ulertzeko, sailkatzeko eta kritikoki ikusteko. Gurasoen papera oso garrantzitsua da. Agian ez dugu jakingo gailu bat pizten eta itzaltzen, baina zentzudunak gara, eta badakigu haurrei zer komeni zaien eta zer ez.

Etiketak: