Urtea amaitzekotan dagoenez eta gurasoak.com-ek berriz atea jo didanez, elikadura gaiak bueltan hartu eta lekaleez idazteko aprobetxatuko dut oraingoan. Batez ere, Azaroaren 24an (Dietista-Nutrizionisten nazioarteko eguna), 2016. urtea lekaleen nazioarteko egun  bezala aurkeztu zutelako.

lekariak
Sarrera gisa, elikagai konkretuen ekarpenaz mintzatzea ez dudala oso gustuko, edo ez naizela eroso sentitzen, aipatu nahiko nuke. Batez ere  horrelako gaien aurrean, elikagai konkretuak mitifikatu edo beraien ekarpen onuragarri zein kaltegarriak magnifikatzeko joera duelako gizarteak. “Nutricionismo” fenomenoa deritze hainbat profesionalek.

Baina garrantzitsua iruditzen zait haurren elikadurari buruzko aholkuak plasmatzen ditudan txoko honetan, lekaleei tartetxo bat eskaintzea. Batez ere, orokorrean (heldu edo haurretan), elikagai talde honen kontsumoa behar baiño baxuagoa delako. Azken urteetan kontsumo datuak nabarmenki jatsi dira. Baliteke beste jaki edo produktu batzuek beraien lekua ordezkatu izana.

Aipatu izan ohi dudan bezala, elikadura osasuntsu batek oinarria landare jatorriko elikagaietan dauka. Barazki eta frutatan printzipalki. Baina lekale, fruitu lehor, zereal osoek eta olio birjin extrak ere badute bere pisua. Lekaleen asteko kontsumo aholkua 3-4 alditan dago (intolerantzia edo alergiarik egon ezean).
Ostera, elikagai hauek gure elikaduran barneratzeak ez gaitu jaki prozesatuak (bolleria, haragikiak, aurre prestatuak, esneki elaboratuak, freskagarriak…) kontsumitzeak eragiten dizkiguten kalteetatik (txantxarra, gluzemi mailan desoreka, hipertentsioa, ..) babestuko. Beharrezkoa dugu azken hauen presentzia gure elikaduratik aldentzea kalte hauek jasan nahi ez baditugu.
lekaleak-520x245
Lekaleak hainbat ipuin magikotan agertu diren arren, gainontzeko jakiak bezala, ez dute propietate magikorik. Artean, badakigu hainbat nutriente interesgarritan aberatsak direla. Zuntza, karbohidrato konplexuak, kaltzioa, burdina eta B taldeko bitaminatan besteak beste. Izan ere, garbantzu batzuek ez dute haragikiek (adibidez; saltxitxak) eskaintzen dizkiguten koipe ase eta gatzak izango. Ezta galleta biribil marroiek eskaintzen dizkiguten azukre, koipe ase, trans koipe eta gehigarri artifizialak. Ezta patezko ogitarteko batek suposatzen duen gatz eta Koipe aseak.

Talde zabala dugu lekaleen erreinua. Barietate zabaleko taldea, alegia. Gustukoen ditugunak aukeratu ditzakegu; garbantzu, dilista gorriak, dilista berdeak, dilista beltzak, ilarrak, babarrun zuriak, babarrun gorriak, lima babarrunak, azukiak, … edota ezagutzen ez genituenak dastatzera anima gaitezke.

Sukaldean irtenbide anitzeko jakiak dira eta erakargarriak izateko errezeta ugari aurki daitezke; garbantzu eta olo opilak, dilista gorrien patea, baba eta arrozezko “saltxitxak”, dilista sopa, ilar eta barazki paella, humusa, … bestalde, jatordu printzipaletan (bazkari edo afari) zein askari edo hamarretakoan kontsumitu ditzakegu. Gabonetako mahaian ere izan daitezke protagonista apartak.

Lekaleak sukaldatzearen harira, kontutan izan: Komenigarria dela sukaldatu aurretik 6-8 orduz beratzen uztea eta ondo egostea. Horrela, eskaintzen duten nutrienteak hesteek bere osotasunean xurgatu eta gorputzean asimilatzea, (lekaleek) bere egituran izan ditzaketen antinutrienteen lana oztopatzea eta bide batez digestioa erraztea posible izango da.

presentacion

Noiz hasi lekaleak kontsumitzen? Elikadura osagarriarekin hasteko aurkitu izan ohi diren egutegiak alde batetara uztea komenigarria litzateke. Hainbat Ikerketek erakutsi dutenez, ez dauka berebiziko garrantzirik zein elikagaiekin hasi eta jarraitu. Alergia/intolerantzia arriskua ez da ordena horren menpeko den zerbait. Haatik, elikagai berrien aurkezpena, kasu honetan lekaleak, poliki-poliki egingo dugu. Kontutan izanik ez dela gomendagarria jakien barneratzea (orokorrean) 6.hilebetea baino lehen egitea. Haurraren seinaleei erreparatu beharko diegu noiz hasi jakiteko. Gainera nutriente iturri nagusia edoskitzea (amagandikoa edota artifiziala) izango da haurrak urtebete izan arte gutxi gora behera.

Baina lekaleen egiturak (gogorra, txikia eta biribildua) arrisku bat aurkezten du. Eztarrian gelditzeko arriskua besteak beste. Izan ere, txikiak eta gogorrak dira. Hala, aurkeztuko dugun era eta momentuak haurraren adinaren edo manipulatzeko gaitasunaren araberakoa izateak berebiziko garrantzia dauka. Hasiera batean, asko egosiak eta apurtuak, hanburgesatan, pate erara, eskuekin apurtuak, saltsatako osagai izanik, … eskaini ditzakegu.

Guzti honekin geure eta txikitxoen menuetan lekaleen presentzia indartzera gonbidatzen dizuet. Sukaldean saltseatu eta errezeta berriak deskubritu txikitxoen eskuen laguntzaz.