Nafarroako ahozko ondaretik jasotako kontuak eta kantuak biltzen ditu Xaldun Kortin, Jolastu gurekin! egitasmoak. 2014an ikusi zuen argia, liburu, CD eta DVD formatuetan, baina orain, eduki guztia era digitalean jarri dute eskuragarri. Maite Lakar Euskokultur Fundazioko kideak kontatu ditu xehetasunak.

Beste pausu bat eman du Xaldun Kortin-ek. Zein izan da prozesua?

2000tik ondarea batzen aritu ostean, 2014an, CD bat (musika eta kantuekin), DVD bat (Porrotxekin batera ikasteko) eta liburu bat argitaratu genituen.  Erabileraren arabera sailkatu genuen materiala, eta aldaera bakoitza zein herritan jasotakoa den zehaztuta agertzen da. Eskuekin jolasteko abestiak, trostan aritzeko kantuak, memoria lantzekoak… Eta orain, hori guztia Labrit Ondareak egindako webgunean batu da.

Webgunea ere atalka antolatu da…

Bai, kantuak eta kontuak, ipuinak, haurren hizkera… Dena dago jasota eta antolatuta. Gainera ikurrak ere badaude; adibidez, Porrotx agertzen da DVDa jatorri duten bideoetan. Bestetik, pieza guztiekin 2018an egin zen Ane eta ohe hegalaria antzezlana ere badago ikusgai.

Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuko Euskara Atalak lagundu du. Apustua egin da euskaraz dagoen guztia digitalizatzeko eta berriz gizarteratzeko; ondarea denon esku jartzeko.

Zu zeu izan zinen ondarea batzen aritu zenetako bat, ezta?

Bai. Duela hogei urte, grabazioak egiten hasi nintzen Nafarroako eskualdeetan, mankomunitateekin batera. Ahozko tradizioa biltzeko bekak lortu genituen; ohiturak, sinesmenak, ipuinak, lanbideak… Ondoren, Nafarroako Unibertsitate Publikoak proiektu erraldoi bat abiatu zuen, Nafarroa guztian bilketa egiteko. Ni hasieratik aritu nintzen grabatzen. Bortziriak, Baztan, Bidasoa, Ultzama… Ondoren, Euskokultur Fundazioko patronatuan sartzeko eskatu zidaten.

Ideia Euskokulturren proposatu genuen hasieran, eta gero Labritera jo genuen, haiek hasi zirelako ondarea batzen. Grabazioak elkarrekin egiten genituen.

Lan handia izango zen…

12 urte pasatu ditut lan hori egiten eta 500 bat etxetan egon naiz grabatzen; eta ni bezala, beste hainbat. Nire inguruan, Iruñerrian, ikusi nuen gurasoek ez zutela euskarazko eta beratako baliabiderik haurrekin aritzeko –jolas egiteko, hitz egiteko–. Erreferente guztiak erdarazkoak ziren.

Nola egiten zenituzten grabaketa horiek?

Herri batera joan, eta bertako norbaitekin harremana egiten genuen; hark azaltzen zigun norekin egon, eta jendea fitxatzen zigun. Pare bat egunez herriko jendea ezagutzera joaten ginen, eta hurrengo astean, haiekin bizpahiru orduz egon ostean eta konfiantza hartuta, aitatxi eta amatxiak grabatzen genituen.

Garrantzitsua da hori guztia jasotzea?

Bai, Euskokulturretik garbi dugu. Inbertsio eta lan handia egin da eta oso inportantea da ondare materialgabea batzea. Baina ondoren, ondo pentsatu beharrekoa da bildutako horrekin zer egin ere.

Nola hartu du jendeak webgunea?

Oraindik ez dugu iritzi asko jaso eta ni ez naiz webguneetan aditua, baina uste dut harrera ona izan duela. Nire inguruan atseginez hartu da, eta eskoletan ere zabaldu da; gustatu zaie. Baina egia da garai arraroan plazaratu dela…

Zu pozik geratu zara emaitzarekin?

Bai, pozik geratu naiz, txukuna dela uste dut. Liburuan zegoen dana bildu da,  eta bagenuen gogoa dena publiko egiteko. Ondarea herriari bueltatu nahi genion.

Zergatik Xaldun kortin izena?

Arantzan bildutako jolas bat da. Gaztainak zuritu eta eskuetan edo magalean ezkutatzen ziren. “Xaldun kortin, pipitt kortin, zenbaten artin?“, esandakoan, besteak zenbat dituen asmatuz gero, ale guztiak norberarentzat. Eta erantzuten duenak goitik jo badu, diferentzia itzuli behar dio jolasa egiten duenari. Aldiz, erantzuten duenak behetik jo badu, esandako aleak baino ez ditu irabaziko.

Bukatzeko, zer esango zenieke hau irakurtzen ari diren gurasoei?

Sarean gero eta baliabide gehiago daudela familiarekin euskaraz gozatzeko; euskara bultzatzeko eta maitatzeko. Gainera, familia mistoentzat ere zuzenduta dago webgunea; azalpenak euskaraz, gaztelaniaz eta frantsesez baitaude.

Etiketak: