Ama edo aita bihurtzean, itxaropen eta beldur berrien mundu oso bat zabaltzen da gure aurrean. Nolakoak izango dira gure seme-alabak? Ongi hezteko gai izango al gara? Nola egingo diegu aurre eguneroko erronkei?

Norberaren nortasuna berrestea

Haurtxo bat zaintzea gure energia guztia xurgatzen duen lan nekagarria izan daiteke sarri, Silvia Guijarro irakasle eta hezitzailearen hitzetan. Elikatzeko, salbu egoteko eta, are eta garrantzitsuagoa dena, batez ere salbu sentitzeko behar gaituzte.

Gauak amaigabeak egiten dira ondo lo egin gabe egoten garenetan, eta pentsatzen dugu pixka bat hazten direnean eta mendekotasun gutxiago dutenean, errazagoa izango dela dena. Baina denbora aurrera joaten da eta kezka batzuk desagertzen diren tokian, beste batzuk agertzen direla azaldu du Guijarrok.

Bi urte betetzen dituztenean gutxi gorabehera, haur bat amarengandik –edo zaintzaile nagusia izan denarengandik– “independizatzen” hasten da. Ulertzen dute gugandik desberdinak diren pertsonak direla, eta beren nortasuna berresteko beharra sentitzen dute.

Horregatik, etapa horretan oso ohikoa da gogokoen duten hitza esaten entzutea: “Ez”; horrela erakusten dutelako ez direla gu bezalakoak, ez dutela guk bezala pentsatzen, ez dituztela gauzak guk bezala nahi. Azken finean, gugandik desberdinak diren pertsona gisa existitzen direlako.

Eta atseden bat izango genuela uste genuenean, jada ez dugulako umea hainbeste zaindu behar, beste erronka are handiago batekin egiten dugu topo: orain hezi egin behar ditugulako.

Lagundu! Nire umeak jo egiten du

Eta buruhauste berriak datoz: errutinak, parkeko harremanak, eskolan gauza bat esaten diotela eta guk beste bat pentsatzen dugula, eta, askotan, aurre egin beharko geniokeenik imajinatu ere egin ez genuen erronka batekin topo egiten dugu: nire umeak jo egiten du.

Gure haurrek ez zutelako joko, hori beste haur batzuek egiten dutelako, gurasoek jotzen dituztela ikusten dutelako, indarkeria normaltzat hartu dutelako… Baina Guijarrok dio gu guraso kontziente eta errespetuzko askok uste dutela, gure umeak ez duela telebistan ikusi indarkeria nola erabiltzen den eredurik ikasteko; beraz, gure umeak ez duela joko uste dugula.

Eta egun batean, jostailuak jasotzeko ordua dela esaten diozu, haserretu egiten da eta eskularru bat askatzen dizu. Ez, ez dizu jostailu bat bota. Pentsa dezakezu jolasten ari dela eta ez duela bere indarra ondo neurtu. Zugana dator korrika haserre aurpegiarekin eta jo egiten dizu aurpegian.

WhatsAppeko emotikono gisa irekitzen dituzu begiak, eta buruz errepikatzen duzu: “Jo egin nau. Umeak jo egin nau”. Eta hor, zerbait gaizki egiten aritzearen harridura eta beldurraren artean, alarma guztiak lehertzen dira: lagundu! Nire umeak jo egiten du, dio Guijarrok.

Ikus ditzagun aholku batzuk egoera horiek prebenitzeko eta, saihestu ezin direnean, hezteko aukera gisa baliatzeko:

  1. Ikuskatu

Zure umea jotzen duen garai horretan badago eta haur txikiagoekin bazaudete, lehenik eta behin erne egon behar duzu, jo aurretik geldiarazi beharra izango duzulako, beste haur bat mindu ez dezan.

  1. Distraitu

Ikusten baduzu beste ume batengana doala jostailuzko erratzaren makilarekin, ezpata bezala, bere buru gainera jaisteko prest, eta ez badizu denborarik ematen bere bidean sartzeko, haren arreta pizten saiatu edozer gauzarekin.

Urrutitik oihu egin diezaiokezu eta hauxe esan: “Begiraaa!”. Eta, ondoren, une horretan erakutsiko diozu edozein gauza. Adin honetan kuxkuxeroak dira, aprobetxa dezagun aukera hori!

  1. Birbideratu

Eskua gora igota etortzen bazaizu jotzeko asmoz, esaiozu “eman bostekoa” eta eskain iezaiozu eskua. Energia berbideratzen du, tentsio hori askatu ahal izan dezan, jotzeko beharrik gabe. Beste pertsona bat jotzera doanean ere egin dezakezu, garaiz iristen bazara.

  1. Geldiarazi

Ikusten baduzu zu jo behar zaituela, eutsi, ez dezan egin. Besarkada batez eta maitasunezko eta irmotasunezko esaldi batez lagun diezaiokezu: “Maite zaitut, eta ez zait gustatzen besteak ni jotzea”.

Era berean, pixka bat aldendu zaitezke zu jo ez zaitzan, eta azaldu ez duzula nahi jotzea, eta horregatik urruntzen zarela.

Kontua ez da zu baztertzea eta zure maitasuna edo kontsolamendua ukatzea gaizki pasatzen ari bada. Argi utzi autobabeserako neurri bat baino ez dela eta elkarrekin eta gertu egon zaitezketela minik hartu gabe. Horrela, adibidez, irakasten ari gatzaizkie ez uzteko jotzen.

  1. Erakutsi ukitzen

Norbaiti min eman badio oraindik bere indarra kontrolatzeko ez delako gai, baina jotzeko asmorik ez bazuen, erakuts iezaiozu nola egin. “Poliki” esan diezaiokezu maitia-maitia egiten irakasten diozun bitartean, eta bestela min egiten duela azaldu.

  1. Eskain iezaiozu kuxin bat

Oso haserre badago eta amorru hori nolabait askatu behar badu, ez da nahikoa esatea ez dela jotzen. Ondo da, ez da jotzen, baina zer egiten du txikiak barruan lehertzen zaion sumendi honekin? Ez da ona emozioak erreprimitzea. Jariatzen utzi behar dira.

Eskaini kudeatzeko alternatibak inor kaltetu gabe. Adibidez, kuxin bati jotzen. Bai, hori ere bada jotzea, baina badira boxeo zaku baten gainean deskargatzen duten helduak ere. Hobe amorru hori ateratzen uzteko estrategiak izatea, emozioak erreprimitzen ikastea baino. Denborarekin kuxinaren alternatibak landu ditzakezu, ezer jo beharrik izan ez dezan, baina emozioa bideratzeko aukera izan dezan utzi.

  1. Eskatu besarkada bat

Haserre bazaudete eta ikusten baduzu egoerak kontrola galarazten dizula –eta badakigu nola erantzuten duen gure txikiak kontrola galtzen duenean–, eskatu besarkada bat. Ez dago ezer kontsolagarriagoa, besarkada bat baino gehiago hurbiltzen gaituenik. Erakutsi autokontrola adibidetik, errailetik atera aurretik egoera bideratzeko.

  1. Jokoz aldatu

Jotzea jolas dibertigarria bada berarentzat eta jotzen badizu jo eta barre egiten dizulako, aldatu jokoa!

Normalean, egoera horietan barre egiten dutenean urduritasunagatik egiten dute, baina, era berean, dibertigarria iruditu dakioke jotzen zaituen bakoitzean muntatzen duzun parafernalia guztia.

Irudimenari tira egitea eta estrategia aldatzea tokatzen da. Beste joko bat ere sar dezakezu egoera bideratzeko, jo aurretik, hau esan dezakezu: “Ezetz harrapatu! Estatuak! Mugitzen denak galdu egiten du!”.

  1. Erakutsi ondorioak

Batzuetan –askotan, ziurrenik– ezin izango duzu saihestu, eta jotzea –ostikada edo atximurka– iritsiko da. Bere ekintzaren ondorio naturala min ematea da.

Ez dezagun zigorra dakarren ondoriorik nahastu. Jotzen zaituenean, min ematen dizu. Esaiozu. Esaiozu, behar izanez gero, teatralizatu: “Ai! Min ematen dit”.

Zure haserrea edo atsekabea naturaltasunez erakuts dezakezu. Dramarik egin gabe eta erruduntasunaren jokoan sartu gabe, baina normala da haserretzea norbaitek gaizki tratatzen gaituenean.

  1. Pazientzia izan

Ikusi dugu haurrak kolpatzearen kausa nagusia burmuinaren heldutasun eza dela. Ondoren, jakina, indarkeria, zoritxarrez, erabat normalizatuta eta hedatuta dagoen gizarte batetik eskaintzen dizkiegun ereduak ere badaude.

Baina gure umea burbuila batean sartuko bagenu ere eta bere ekintzek gure erantzuna bakarrik jasoko balute ere, bere heltze-prozesua dena da, eta bi egunetan eta lau egunetan joko du. Beraz, onartu beharra dago hau egun batean eta bestean egin beharreko lana dela.

Lan horrek merezi du; izan ere, epe luzera harreman osasuntsua eraikitzen ariko gara gure seme-alabekin, eta emozioak kudeatzen irakatsiko diegu. Eta hori oso beharrezkoa da denok, neurri txikiagoan edo handiagoan, desgaitu emozionalak garen mundu honetan.