Zure baimenarekin…
Zure baimena eskaera natorkizu; izan ere, polemikoa izan nahiko nuke. Digitalizazioa eta hezkuntza (formala, ez-formala eta informala) binomioa ekarri nahi ditut, beste behin ere; baina, oraingoan, helduon ikuspuntutik lantzeko. Eta ez dut diskurtsoa zentratuko “eredu izatearen” behar horretan, inoiz baino beharrezkoagoa izan arren. Oraingoan, gure sentimendu edo emozioez aritu nahiko nuke, zure baimenaz, noski.
Poza eta harrotasuna. Orain, haurren eta pantailen arteko harremana kontrolatzeko hautua egin dugula, pozik egoteko moduko momentua dela pentsa dezakezu, ezta? Eta halaxe da. Azkenean, heldu beharreko gaia dela konturatu gara eta badirudi benetan gauzak aldatzeko gai den kontu bat mobilizatu dugula: borondatea. Guraso asko, eta hainbat ikastetxe, araudiak eta debekuak adosteko antolatu gara eta, aizu, zelako urrats handia, orain artekoari erreparatzen badiogu. Baina… sekretu bat kontatu nahi dizut: debekuak ez du hezten, arazoa (edo erronka, nik nahiago dudan hitza) alboratzen baizik. Orduan…
Desilusioa. Pentsa dezakezu “orduan… zertan ari gara?” edota irtenbidea zirudien horrek zergatik ez duen balio. Normala da horrela sentitzea. Gai konplexu baten aurrean, normala da erabaki egingarrien aldeko apustua egitea, epe motzerako ondorioak izango dituen horrek gure beharra asetuko duelakoan. Ez dut uste errazena denik, baina bai eraginkorrena dirudiena. Baina erronka konplexuek erantzun konplexuak behar dituzte, beraz, “egungo ogia, biharko gosea” deritzon horren alde egitea ez dirudi aukera onena denik. Orduan…
Beldurra eta paralisia. Orduan, ezin dugu ezer egin. Gai honek gainezka egiten digu eta guk, heldu bezala, ezin dugu kontrolatu. Gazteek guk baino askoz gehiago dakite eta teknologia digitala gugandik oso urruti dago. Nola lagunduko diegu gazteei, seme-alabei, ikasleei teknologia modu seguru, kritiko eta arduratsuan erabiltzen, guk geuk ez dugunean ezagutzen, kontrolatzen? Ezinezkoa da, beraz, ez dugu ezer egingo. Ezin dugu ezer egin. Gainera…
Ukapena eta gorrotoa. Gainera, teknologia digital oro txarra da. Hainbat eta hainbat ikerketa eta ebidentzia daude: pediatrek, ikerlariek, idazleek… argi uzten dute teknologia digitala (mugikorra, sare sozialak, pantailak, oro har) erabiltzeak gure osasunean inpaktu negatiboa duela: ikusmen arazoak, osasun mentalaren arazoak, adikzioa… Badirudi diskurtso ilun batean murgildu garela eta teknologia digitalaren erabilerak ondorio txarrak besterik ez dituela. Baina…
Onarpena. Teknologia digitala gure errealitatearen parte da. Gure testuinguruan, teknologia digitalen integrazio maila oso altua da eta informatu, ikasi, lan egin… nahi badugu, digitalki alfabetatua egotea behar-beharrezkoa da. Baina alfabetatze horrek konpententzia digitala ere gain hartu behar du. Zergatik? Beste sekretu bat kontatuko dizut: konpetentzia digitala ez da gailu digitalak erabiltzen jakitea (soilik). Hain zuzen ere, konpetentzia digitalaren definizio laburra honako hau da: “teknologia digitalen erabilera segurua, kritikoa eta arduratsua ikaskuntzarako, lanerako eta gizartean parte hartzeko, bai eta horiekiko elkarreragina ere” (Europako Kontseilua, 2018). Horregatik, zenbat eta gehiago landu konpetentzia digitala, irizpide gehiago izango ditugu teknologia digitala modu arduratsuan erabili ahal izateko. Ezin dugu irizpide kritikorik landu esposiziorik gabe: ezin dugu konpetentzia digitala landu, hezkuntza digitala landu, teknologia digitalaren debekutik. Horrek esan nahi du…
Itxaropena. Hezkuntzan dago giltza: hezkuntza digitalean dago giltza. Gutik nira pasatuta, esan nahi dizut itxaropen handia dudala jarrita hezkuntzan. Orain, indarrean dagoen Oinarrizko Hezkuntzaren Curriculumak (77/2023 dekretua, maiatzaren 30ekoa, Oinarrizko Hezkuntzaren curriculuma zehaztu eta Euskal Autonomia Erkidegoan ezartzekoa) konpetentzia digitala funtsezko konpetentzia bezala jaso du. Horrek esan nahi du Haur Hezkuntzatik hasi eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzara arteko etapetan bere garapena bermatu behar dela. Bertan, ikasleei (etorkizuneko herritarrei) testuinguruak eskaini behar zaizkie teknologia digitala ulertzeko, erabiltzen ikasteko eta horren aurreko jarrera kritikoa garatzeko, modu arduratsuan erabiltzen ikasteko. Nola garatuko dute hori guztia teknologiarik gabeko ingurune batean?
Zelako bidaia! Ikusten duzunez, ez dut irtenbiderik proposatzen; baina jarrera guztiak ulertzen ditut: txuriak, beltzak eta grisak. Zergatik? Erronka benetan konplexua delako. Horregatik, gauza praktiko batekin amaituko dut: tokian tokiko lanketak eta proposamenak behar ditugu. “Guztiontzako kafea” ez da posible, gazte/seme-alaba/ikasle guztiak ez direlako berdinak, heldu/guraso/irakasle guztiak ez direlako berdinak, eta testuinguru/etxe/ikastetxe guztiak ez direlako berdinak. Baina badago dena josten duen gako baliotsu bat: borondatea. Entzuteko, informatzeko, hitz egiteko, ikasteko, akatsak egiteko, eraikitzeko… borondatea. Zure baimenarekin, polemikoa izatetik idealista izatera pasatuko naiz, eta esango dizut borondateak lagunduko digula aurrera egiten etengabeko eta norabide askotako prozesu honetan.
Gehiago irakurtzeko:
- Europako Kontseilua (2018). Recomendación del Parlamento Europeo y del Consejo, de 22 de mayo de 2018, sobre las competencias clave para el aprendizaje permanente. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/ES/TXT/PDF/?uri=CELEX:32018H0604(01)&from=SV
- Fernández Enguita, M. (2024ko maiatzaren 10a). Tecnología y educación: entre el pánico moral y la misión institucional. El País. https://elpais.com/educacion/2024-05-10/tecnologia-y-educacion-entre-el-panico-moral-y-la-mision-institucional.html#
- Sánchez Vera, M. M. & Adell, J. (2023ko uztailaren 24a). El negacionismo digital. El diario de la Educación. https://eldiariodelaeducacion.com/2023/07/24/el-negacionismo-digital/
- Teyseyre Koskarat, O., Orzaiz, I. & Urdalleta Lete, I. (2023ko urriak 1). Ez etsai, ez panazea. Berria. https://www.berria.eus/paperekoa/1882/002/001/2023-10-01/ez-etsai-ez-panazea.htm
Iruzkinik ez "Zure baimenarekin…"