Enara Gomez: “Musika entzuteak edo egiteak gure garunean modu harrigarri batean eragiten du”

Zer da musikoterapia?

Musikoterapeuta kualifikatu batek musikaren eta honen elementuen (soinua, erritmoa, melodia eta armonia) erabilera terapeutikoa egiten du. Helburua da galdutako funtzioak berreskuratzea edo pertsonaren gaitasunak garatzea, azken finean, bizi kalitate hobeago bat lortzeko. HMusikoterapia teknikak aplikatzea aplikatzen dira behar terapeutikoetara musikaren erabilerak arlo klinikoan, hezkuntzan eta gizarte egoera ezberdinetan fisikoki, kognitiboki, emozionalki eta sozialki eragiten duelako

Terapia berria da? Nondik dator?

Musikoterapia ezin daiteke esan terapia berria denik, musika, medikuntza eta terapiaren arteko lotura antzinako kulturetan baitute oinarria. Musika erritual eta sendabide bezala erabili izan da gizakiaren historian zehar.
Hala ere musikoterapeuta lanbidea bai da nahiko berria. 1950. urte inguruan Estatu Batuetan musikoterapia indarra hartzen hasten  da, eta hauen adibidea jarraituz Europan eta Espainian hedatu zen. Espainian 80. hamarkada inguruan hasten dira musikoterapeuta izateko lehen formakuntzak, baina esan daiteke 90. hamarkadatik aurrera hasten dela benetan indartzen urte horietan sortu baitziren lehen musikoterapia elkarteak. Era honetan musikoterapeutaren lanbidea bai da nahiko berria eta oraindik ere hazten jarraitzen du.

Egia da baita ere musikoterapia gure artean ez dela oraindik oso ezaguna eta are gutxiago musikoterapeuta batek egiten duen lana.

Ze formazio duzue musikoterapeutek?

Gaur egun musikoterapeuta tituluduna izateko Espainian musikoterapia masterra egin behar duzu. Gainera, zuzenduta dago soilik aurrez psikologia, magisteritza, pedagogia, medikuntza, erizaintza, logopedia, terapia okupazionala, musika karrera edo fisioterapia unibertsitate ikasketak burututa dituzten profesionalei.

Osasuneko zein alor landu daitezke musikoterapiarekin?

Musikoterapia eraginkorra da musikak eragin zuzena daukalako gure gorputzean, garun funtzioetan, gure sentimenduetan eta harreman sozialetan. Hori dela eta, musikoterapia esparru askotarako erabil daiteke, eta hiru esparrutan bereizten da: prebentiboa edo esperientziala, musikoterapia hezkuntzan eta musikoterapia klinikoan.

Hezkuntzan, adibidez, gela arruntan zein behar bereziak dituzten haurrekin erabil daiteke. Arlo klinikoan esparru zabal batean aplika daiteke musikoterapia tratamendua: hirugarren adineko gaitzak (alzheimer, dementziak, parkinsona…), gaitz neurologikoak, osasun mentala, arazoak haurraren garapenen kognitibo eta emozionalean…. Eta beste hainbat gaixotasunetarako. Egia da ere, geroz eta ospitale gehiagotan ari direla musikoterapia erabiltzen paliatiboetan, neonatologian, pediatrian…

Haurtzaroarekin eta haurdunaldiarekin lotzen dugu gehienok. Oker gaude orduan?

Musikoterapia adin guztietako pertsonentzat gomendagarria den arren, haurtzaroan asko erabiltzen da eta oso eraginkorra izan daiteke. Azken finean musika entzuteak edo egiteak gure garunean modu harrigarri batean eragiten du, haurraren garapen kognitiboan laguntzen duelarik.

Era berean, musikoterapia haur talde batekin egitean errespetua, rol ezberdinen bizipena, talde kontzientzia, lan kooperatiboa… lantzen dira, besteak beste.

Haurdunaldi prozesuan ere erabiltzen da musikoterapia, gainera azken urteetan nahiko modan jarri da modalitate hori. Gaur egun  amak haurdunaldi prozesuan dituen bizipenei geroz eta garrantzi gehiago ematen ari zaie, eta musikoterapiak prozesu honetan zer esan handia dauka. Ikerketa ezberdinen ondorioz frogatuta dago fetuak bigarren trimestretik aurrera entzuteko ahalmena duela, baita oroimena eta ikasteko ahalmena ere. Era horretan, inguruko soinuak, amaren ahotsak eta honen gorputz soinuak  zuzenean eragiten dio fetuari. Arrazoi horiengatik musikoterapia haurdunaldirako erabiltzen denean helburu horiek lantzen dira: haurraren eta amaren arteko konexioa lortu, haurra estimulatu, amaren antsietatea gutxitu, erditze momenturako amaren prestaketa emozionala landu…

Taldean zein indibidualki egin daiteke musikoterapia. Helburu ezberdinekin? Hau da noiz/zertarako indibiduala eta noiz taldekoa?

Musikoterapia taldean zein indibidualki egin daiteke, baina helburu terapeutikoaren araberakoa izango da. Hau da, pertsonak azaltzen dituen beharren arabera banakako saioak taldekakoak egiten dira.

Banakako saioetan musikoterapeuta eta pazientearen arteko konexioa estuago da eta terapia oso indibidualizatua da. Taldekakoen kasuan ezinbestekoa da taldeak arazo edo behar terapeutiko berdina edo oso antzerakoa izatea, horrela ez bada terapia ez delako eraginkorra izango.

Hala ere, badaude kasu batzuk, esaterako autismoa, alzheimer egoerak… non taldekako saioak ez diren gomendagarri, pertsonak terapeutaren atentzio guztia eskatzen duelako.

Nola egiten duzue lanketa (zein tresna erabiltzen duzue, zein egitura du sesio batek…?)

Musikoterapian, beste edozein terapietan bezala, metodologia bat jarraitzen da. Terapia bat  prozesu bat da eta edozein prozesuk, denbora bat suposatzen du. Horregatik musikoterapia saioak planteatzeko orduan metodologia hau jarraitzen da: lehen entrebista, balorazio musikoterapeutikoa, tratamenduaren aurkezpena eta tratamenduaren aplikazioa.

Musikoterapia saio batek gehienetan honako egitura izaten du: sarrera, ekintza musikal motz bat egiten da pazientea saiora egokitzeko eta musikoterapeutak pazientea nola datorren baloratzeko. Ekintza printzipala, behar terapeutikoen arabera musikoterapia teknika ezberdinak erabiliz egiten da; eta gero amaierako ekintza bat, saioari bukaera borobil bat emateko.
Musikoterapia saioan ezinbestekoak dira musika eta musika instrumentuak. Grabatutako abestiak erabiltzen diren arren, gehienbat musika instrumentuak erabiltzen dira. Pazienteak ez dauka zertan musika formakuntzarik izan behar, musikoterapian ez delako musikaren estetika bilatzen, baizik eta musikak daukan komunikatzeko ahalmen berezi hori. Horregatik, gehien erabiltzen diren instrumentuak gitarra, pianoa, perkusio txikia eta ahotsa dira.

Arrasaten zabaldu duzu kontsulta. Musikoterapeuta asko zaudete Euskal Herrian? Hedatzen doan terapia bat da?

Bai MUSIKATE psikologia eta musikoterapia zentroa Arrasaten dago, Nafarroa etorbidean hain zuzen. Egia da Arrasaten ez dagoela beste halakorik. MUSIKATEn adin guztietarako eta hainbat gaixotasun edo  arazo tratatzeko musikoterapia saioak eskaintzen dira, baita ere hezkuntza eta osasun arloan zerikusia duten enpresa edo elkarteetara zuzentzen da eta gai eta helburu ezberdinak jorratzen dituzten tailer musikoterapeutikoak ere antolatzen dira.

Gaur egun APM-ko ( Asociación de Profesionales de Musicoterapia) zuzendari batzordeko partaide naiz eta sozioen zerrenda lehen aldiz ikusi nuenean harrituta geratu nintzen, Euskal Herrian musikoterapeuta dezente daudelako. Egia da ere, gutxi garela musikoterapeuta bezala lan egiten dugunok. Hala eta guztiz ere hedatzen doan terapia bat da, komunikabideetan geroz eta gehiago azaltzen da eta geroz eta ikasle gehiago daude musikoterapiako formakuntzetan. Duela hamar urtetik gaur egunera musikoterapiak izugarrizko aurrera pausoa eta hedapena izan du eta honela jarraitzea espero dut. Ziur urte gutxi batzuk barru musikoterapeutaren lanbidea ez dela hain ezezaguna izango.