Haurren kasketak ikusteko beste modu bat aurkeztu zigun Rafael Cristobalek 2010. urteko kolaborazioan.

Horrelakoei ez zaie inolako garrantzirik ematen edo bestela, garai jakin horretako garapen fasetzat hartzen dira beste barik. Hala ere, ez dira ez hain hutsalak ezta hain ondorio kalterik gabekoak ere.

Sarri entzun ohi dira: ez utzi umeari nahi duen guztia egiten, handitzen denean, apetatsu hutsa izango da eta. Mugarik jartzen ez badiozu ilargia ere eskatuko dizu eta nagusitan arau bako norbait bihurtuko da. Eta entzun ohi dira baita ere horrelakoak: kasketaldia izaten duenean, egiozu gogor, bizitzan nahi duen guztia ezin duela lortu ikasi behar du eta.

Abiadura bizian doan gure mundu aldakor honek gizaki ekintzaileak behar ditu, sendoak euren proiektuetan.

Nekazariek badakite hazten hasi den arbolaren konfigurazioa zenbateraino baldintzatzen duen bere zaintzak, landare txikia den bitartean ematen zaion zaintzak, hain justu. Izozteak edo lehorteak zimeldu egingo du bere etorkizuna eta baita balizko fruituak ere. Gizakiak, izakirik konplexuenak, ezingo lioke ihes egin arau unibertsal horri.

Umearen berezko potentzialen lehen agerraldi xumeetan daude etorkizuneko emakume edo gizon horren nortasuna eraikitzeko egiturak.  Gaitasun sortu berriaren kimuetan daude egitura horiek, behin garatuta,  pertsona ekintzailea eragingo dutenak, ezagutzaren eta ekimenaren gose. Horregatik, ezinbestekoa dugu gizakiaren bizitzan azaleratzen ari den garai horri arretaz begira jartzea.

Etorkizunean nortasun ekintzailea eragingo duten egitura berriak erabat lotuta daude haurraren ukapenarekin, hau da, itxura baten garrantzi handirik ez duen ez hitz xume horrekin. Era berean lotuta daude, zeharo, ukapena onartzen ez denean eragiten duen kasketarekin. Horrela esaten zaio, bai, senitarteko edo lagunarteko hizkuntzan: kasketa. Eta esan bezala, ez zaie inolako garrantzirik ematen edo bestela, garai jakin horretako garapen fasetzat hartzen dira beste barik.

Hala ere, ez dira ez hain hutsalak ezta hain ondorio kalterik gabekoak ere.

Haurraren ez baten ostean beti dago bai bat. Umeak ez dioenean, hori dio aurretik ekintza proiektu bat zuelako, proiektu bat zein ez zetorren bat helduaren -gurasoak zein irakasleen- bizitzak markatzen dituen erritmo eta baldintzekin. Ez esatean, kontuan hartuko ez dutenez, umea matxinatu egingo da. Eta matxinada horretatik beti irtengo da galtzaile. Horixe da kasketa. Galdu -gehienetan- zein irabazi haurraren ekimen bat ebakita geratuko da edo zaurituta. Bat, baina zerbait bada. Azken emaitza ateratzeko, iniziatibak gehitzea baino ez dago. Haurtxo baten bizitzan, momentu guztietan dago zerbait jokoan, une bakoitzean gaitasun bat zaintzen da, zauritzen da ala mozten da. Errepresioaren intentsitatearen arabera ere badago. Umearen bizitzan une bakoitza da erabakigarria.

Haurraren ekimenei baietz esateko beldurra ere egon ohi da. Hori lotuta dago indarrean dagoen sistemarentzako ekimen hori ohikoa den ala ez horrekin, hau da, sistemarentzat norainokoa den arrotza ala ez. Horren arabera ekintza hori kapritxo handiagoa edo txikiagoa izango da. Kapritxo edo apetatzat hartu bada, heziketa zorrotzak ukapenera behartuko du. Kimua ebakita, ezingo da adar bihurtu.

Heziketa arazo horren jatorria haur ekimena ulertzeko moduaren baitan dago. Baina nork du egia umearen proposamena epaitzeko? Aniztasunaren mundu honetan, badakigu kultura batzuen balio irizpideak eta beste batzuenak ez direla berdinak. Oraintsura arte, norberaren kultura eztabaidaezinezko baliotzat hartu izan da. Baina kulturak ere aldatzen dira eta izadiak iraun egiten du. Gaur egun denok dakigu, zorionez, izadiak ere bere garapen legeak badituela, eta garapen ideal hori da, hain zuzen ere,  portaera on edo txarraren irizpidea.

Egun, heziketarako gida badaukagu. Gida hori ezagutza zientifikoa da. Eta zientziak dio haurraren izaera fidagarria dela.

Fidagarritzat hartzen bada haurraren izaera, horixe bera izango da gurasoen eta hezitzaileen gida. Haren ekimenak serio hartuko dira eta aintzat hartua sentituko da haurtxoa. Heziketak gidatzat haurra bera izango du, eta haur hori, zeinen ekimenak serio hartu diren, heldu ekintzaile bilakatuko da, bere buruarengan konfiantzaz betea, gogotsua eta langilea eta porrotari gogor eusteko modukoa.

Baina gauzak ikusteko modu hori Copernicok eragin zuen iraultzaren parekoa da, esan zuenean lurra zela eguzkiaren inguruan biraka zebilena eta ez eguzkia lurraren inguruan. Iraultza honetan ez ditu indarrean dagoen kulturak haurraren izaera eta ekintzak zalantzan jartzen, baizik eta haurraren berezko izaera horrek jartzen ditu kolokan familia, eskola eta gizarte-kultura bera.

Irudiaren iturria