Juan Carlos Alonso psikologoak Elikadura Portaeren Nahasmenen inguruko artikulua idatzi du Puntua aldizkarian eta idatzi hori zuekin partekatu nahi izan dugu guraso.eus atarian.

Elikadura Portaeraren Nahasmenak (EPN), elikadura ohiturak, inguruko gaixotasun mental larriekin erlazionatuak daude. Nahasmendu horien prebalentzia hirukoiztu egin da pandemiaren ondoren, Osakidetzaren datuen arabera.

Hainbat modutan ager daitezke: inongo kontrolik gabe jateko jarrerak azaltzetik, beste muturreraino; hau da, ezer edo ia ezer ez jateraino. Bereziki, nerabeak eta emakume gazteak dira pairatzen dutenak, eta faktore biologikoak eta nortasunezkoak sarrienak dira haien agerpenean. Nahasmen ohikoenak honako hauek dira: anorexia, bulimia, betekada nahasmena eta elikaduraren ahorakin nahasmen saiheste/murritzailea. Nahasmen azpimota guztien ezaugarria da elikaduraren ahorakinaren portaera alteratua edo pisua kontrolatzeko portaeraren agerpena. Sarritan, EPNren sintomak aldatu egiten dira denborarekin, eta pertsona askok, hasieran saiheste koadroak azaltzen zituztenak, ahorakinekin amaitu dezakete edo alderantziz. EPNak konplikazio mediku edo psikologikoekin erlazionatuta daude eta pertsonaren funtzionamenduari eragiten diote.

Arrisku-faktoreak

Zeintzuk dira arrisku-faktoreak EPN bat garatzeko? Indibidualak, taldekoak edo sozialak izan daitezke. Haien konbinazioak gaixotasunaren garapena eragin dezake, baita haren iraupenean lagundu ere.

Faktore indibidualen artean hauek aipa ditzakegu: genetikoki joera edukitzea; hau da, EPN aurrekariak familian izanez gero, EPNren bat pairatzeko arrisku handiagoa dago. Nortasunezko zenbait ezaugarri pairatzen dituztenak nahasmen horiekin oso lotuta daude; adibidez, gehiegizko perfekzionismoarekin, autoeskakizun maila handiarekin, norbere buruarekin oso zorrotza eta normatiboa izatearekin, dena kontrolpean edukitzea beharrarekin, malgua ez izatearekin…

Autoestimu baxua izateaz gain, barnerakotasun joaerak eta norberarekiko ziurtasun-gabeziak EPN bat garatzeko probabilitatea areagotzen dute. Pertsona horietan autoestimazioa gorputz- irudiarekin oso lotuta dago. Gorputz-irudi hori ez bada deseatuena, autoestimazio baxua azaltzeko joera dago. Prozesu horretan, sare sozialek, influencer-ek… eragin kaltegarriak sor ditzakete. Horregatik, nerabezaroa da EPN bat garatzeko garai erabakigarria. Nahiz eta nahasmen horien diagnostikoa edozein adinetan gerta daitekeen, kasu gehienak nerabezaroan azaltzen dira.

Beste alde batetik, faktore sozialak garrantzitsuak dira EPNen garapenean. Horien artean, nagusi dena edertasunaren eredua da. Egungo gizarteak zenbait estereotipo eta balio sustatzen ditu, itxura fisikoa, hain zuzen ere, non nagusitu egiten den beste balioen gainetik. Horren ondorioz, irudiarekiko sortzen den presio soziala itzela da. Edertasunaren ideal estetikoa lortzea oso zaila da neska eta emakume gehienentzat. Hedabideek erraztu egiten dute presio soziala, eta argaltasuna arrakasta pertsonalarekin behin eta berriro lotzen dute; hala, arbuiatu eta baztertu egiten dituzte edertasun-kanon hori betetzen ez dutenak.

Nola aurre egin?

Lehenik eta behin, esan behar da nahiz eta gaixotasun larriak izan sendatu egiten direla. Kasu batzuetan, kostata, baina pertsona horiek lortzen dute
sendatzea. Horregatik, nahasmen bat detektatzen denean, garrantzia eman
behar zaio. Kasu horietan ere, hobe da lehenbailehen profesionalen eskuetan jartzea. Normalean, tratamendua multiprofesionala izaten da.
Sendagileen, intuizionisten, psikiatren eta psikologoen lana ezinbestekoa da. Batzuetan, nahikoa da tratamendu anbulatorioarekin, baina kasu
larriagoetan ospitaleratzea ezinbestekoa da. Familia eta inguru sozialak inplikatzea ere oso garrantzitsua da. Tratamenduaren programa terapeutikoetan helburuak lortzen dira saio indibidualen bidez –psikiatrarekin edo psikologoarekin–, saio familiarrekin, non orientabideak eskaintzen diren, eta talde psikoterapeutikoen bidez.