Etxean erabiltzeko elikagai gida erraza

Multzo bakoitzetik, egunero, bi errazio jaten badut nere elikadura orekatua izango da.

Ikusten duzuenez,7 zatitan banatzen da.

Zati bakoitzean, jaki talde bat dago kokatuta eta  4 kolore erabiltzen dira bakoitzaren funtzioa desberdintzeko. Kolore bakoitzak jaki taldearen funtzeko nutrientea eta gorputzean duen funtzio nagusia azpimarratzen du.

TALDE GORRIA:

Proteinetan aberatsak dira. Proteinak aminoazidoek  osatzen dute. Gure gorputza eraiki, osatu eta  erreparatu egiten dute. Beraz, adinaren arabera,  proteinen beharrak desberdinak izango dira.

Hau hobeto ulertzeko gorputza etxe batekin konparatuko dugu. Hau da, jaiotzen garenean,gure etxea eraikitzen dago. Behar beharrezkoa dugu, eraikuntzarako materiala, hau da: ladreiluak, teilak, egurra, lehioak eta abr… Proteina nahikoa izan behar dugu, etxe hori behar den bezala bukatzeko, lehenengo solairutik teilaturaino. Tximini, lehio eta argiztapenarekin ahaztu gabe,noski!

Orain galdera da, noiz bukatzen da etxea eraikitzen?Nerabetasuna da garaia, etapa erabakigarria. Oso garrantzitsua da lehenengo urtetan eraman dugun elikadura. Bestela txintxinak, solairu falta, iturgintzako arazoak izango ditugulako besteak beste. Etxea ez da behar bezala bukatuko eta bizitza osorako arazoak ekarriko dizkigu honek. Behin adin honetaik aurrera. Etxe baten beharrezko diren ukituak egin beharko dira bakarrik. Ez da horrenbeste proteina biharrik izango. Kasu batzuetan, gaixoaldiak, operazioak edo haurdunaldietan, proteina beharrak haunditzen dira.

Proteinetan aberatsak diren jakiak bi multzotan sailkatzen dira:

• 1. multzoa: Behi esnea eta esnekiak osatzen dituzte.

• 2. multzoa: Haragiak, arrainak, arrautzak eta hestekiak daude.

   
TALDE HORIAN:

Energia ematen diguten jakiak daude. Energia gabe, gasolina edo argiindar gabe ez dugulako funtzionatzen.
Bakoitzaren energia beharra jakiteko, gure gorputza nolakoa den ezagutu behar dugu. Beste aldetik, ezin gara ahaztu daramagun bizitza, kirol orduak, eguneroko zereginak eta abr… beharrak neurtzeko.

Bi eratako energia lortu dezakegu.

• Alde batetik koipetatik datorrena. Neurrian erabili behar dugu. Beharrezko duguna hartu behar dugu bakarrik,errax pilatzen bait da gorputzean.

• Bestea, hidratoetatik datoz. Hidratoak azukre mota desberdinak osatzen dute.  Gure murmuinak erabiltzen duen gasolina bakarra da. Daramagun bizimodua eta egiten dugun kirolaren arabera  hartuko dugu. Garrantzitsua da zuntzetan aberatsak direnak kontsumitzea. Horrela mantsoago iristen da odolera eta gorputzak hobe aprobetxatu dezake.

Lehenengo adibidearekin jarraituta. Gure etxea egiteko, energia asko behar da. Soilaru batetik bestera materiala jasotzeko,  energia gabe ahulduta sentitzen gara, lokartu egiten gara edozein lekutan eta gure buruak ez du funtzionatzen. Ez dugu indarrik egunerokoak egiteko.

Energia ematen duten jakiak bi multzotan banatzen dira:

• 3.Multzoa: Koipeak, olio mota desberdinak eta mantekila.

• 4.Multzoa: Ogia, gosariko zerealak, arroza, pasta eta azukreak.

TALDE BERDEA:

Aberatsak dira bitamina, mineral, ura eta zuntzetan. Beraien funtzioa gorputza antolatu eta babestea da. Era askotan jan daitezke hauek baina gordinean hobe aprobetxatzen dira beraien ezaugarri guztiak.

Etxea behar den bezala egiteko kapataza edo arkitektoa behar dugu. Gauza bakoitzak non doazen esateko, agintzeko eta antolatzeko. Gure etxea ederto doa, nahikoa material eta energia dugu baina ez dakigu edozein haize bolada, sute, zikinkeri  eta bestelakoak agertu eskero zer egin!

Jaki antolatzaileak bi multzotan sailkatzen ditugu.

• 5. Multzoa: Barazkiak

• 6. Multzoa: Frutak

/a> 

TALDE NARANJA:

Bi kolorekin lortzen da gorria eta horiarekin. Hau da, bi funtzioak ematen dituzten jakiak dira. Alde batetik eraiki eta osatu  egiten dute eta bestetik energia ematen digute. Aurretik ikusi ditugun proteinakin konparatzen baditugu hauek garbiagoak dira.Ez digute kolesterol sortzen adibidez. Arazo bakarra, animalietako proteina
eraginkorragoa dela , beste proteina hau indartzeko zereal baten laguntza beharko genuke. Adibidez,dilistak arrozakin gertatuta edo idarrak artoarekin. Dieta begetarianoa eramaten dutenendako beraz, garrantzitsua da behar bezala proteina hoiek indartzea.

• 7. multzoa: lekale, fruitu lehorrak eta patata aurkitzen da.

Naturak ematen dizkigu  zuzenean eta oso interesgarriak dira gure elikaduran.

Laburbilduz:

Denetarik jatea garrantzitsua da. Kontutan izan behar ditugu neurriak eta jaki bakoitzak egiten duen funtzioa. Gure elikadura orekatua izateko egunero:

• Bi barazki  eta bi errazio fruta jatea ondo etorriko zaigu. Gogoratu fruta eta barazkiak ondo garbitzen eta gordinak jan eskero aberatsagoak direla!

• Gogoratu proteina zale amorratuak gariela, gehienbat esnea, esneki eta animalietako produktuena. Barazki plater baten ondoren,dilistak arrozakin  jan eskero ondo elikatuta egongo gara. Gure gorputzak beharrak betetea izango ditu. Garrantzitsua  da ondo konbinatzea. Beraz, sartu lekaleak eta patata sarriago egunerokoan.

• Energiari buruz, azukre azkar ugari sartzen dugu egunero, gure gorputza ez da mugitzen eta horrek gantz pilaketa azkarra eta gizentasuna eragiten du.Beraz, produktu integral gehiago jatea komeni zaigu, hidratoak ondo banatu eta gorputza gehiago mugitu!